Μια παράδοξη και απίθανη ιστορία: Ένας Ρώσος έπεσε για ύπνο και κοιμήθηκε 22 χρόνια! Έγειρε ν’ αποκοιμηθεί έχοντας τον Τσάρο στο προσκεφάλι του και όταν ξύπνησε του είπαν για τον Λένιν…
Το τραγούδι το λέει με νόημα: «όταν κοιμάσαι, άλλος γράφει Ιστορία…». Εκείνο το «κοιμάσαι» είναι απολύτως μεταφορικό, όμως στην περίπτωση του Ρώσου Ιβάν Κουζμίτς Κατσάλκιν ήταν απολύτως κυριολεκτικό!
Ο Ιβάν Κατσάλκιν, ένας αγρότης που ζούσε στα βουνά Αλτάι, στο ομώνυμο χωριό, χτυπήθηκε από μια νευρολογική ασθένεια που του προκάλεσε βαθύ λήθαργο, μια πολύ σπάνια πάθηση. Ο αγρότης βυθίστηκε σε ύπνο με τον καρδιακό του σφυγμό να πέφτει σε ελάχιστους παλμούς το λεπτό. Πώς συνέβη αυτό και τι έγινε όταν τελικά, έπειτα από χρόνια ξύπνησε ο Ιβάν;
Ο Ιβάν, έχοντας βυθιστεί στον μεγαλύτερο σε διάρκεια ληθαργικό ύπνο που έχει καταγραφεί στα ιατρικά χρονικά… γλύτωσε – ενώ κοιμόταν – την προεπαναστατική ρωσική ιατρική περίθαλψη, η οποία συνίστατο σε αυτό που θα μπορούσατε να θεωρήσει κάποιος ως «εναλλακτική» θεραπεία: προσευχές, αγιασμούς, ποδόλουτρα ή καύση βοτάνων πάνω στο στήθος του ασθενούς για να ξυπνήσει· αντίθετα, η ενδιαφέρουσα περίπτωσή του έφερε δεκάδες γιατρούς πάνω από το κεφάλι του, όλο το 24ωρο κατά τη διάρκεια του ύπνου του.
Έχασε ένα Παγκόσμιο Πόλεμο και μιαν Επανάσταση!
Ο Κατσάλκιν ήταν 38 χρονών όταν έπεσε για έναν υπνάκο, το 1896, όταν στεφόταν ο Νικόλαος Β’ Ρομανόφ τσάρος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και ξύπνησε στα 60 του, το 1918, λίγες εβδομάδες πρινα από το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και με τους Μπολσεβίκους να εξουσιάζουν την αχανή πατρίδα του !
Ενώ εσύ κοιμόσουν…
Στην αρχή του λήθαργού του, ο χωρικός του Αλτάι έδειχνε κάποια σημάδια ζωής, κάνοντας συχνές ανακλαστικές κινήσεις με τα χέρια, ακόμη και ανοίγοντας ελαφρά τα μάτια του· αυτό ήταν το γεγονός που σίγουρα τον έσωσε από το να τον θάψουν ζωντανό, πράγμα που ήταν θεμιτό εκείνες τις μέρες, όταν δεν έδινε το παραμικρό σημείο ζωής.
Το σπάνιο ιατρικό φαινόμενο κέντρισε το ενδιαφέρον των γιατρών και ο ασθενής μεταφέρθηκε σε ψυχιατρείο της Αγίας Πετρούπολης, όπου οι μέρες του γίνονταν βδομάδες, οι βδομάδες μήνες και τελικά οι μήνες χρόνια! Κι όλον εκείνο τον καιρό, ο κοιμώμενος αγρότης βρισκόταν υπό συνεχή ιατρική επίβλεψη, σιτιζόμενος με γαστρικό σωλήνα.
Κάποτε πέρασαν δύο χρόνια και διαπιστώθηκε πως κάθε σωματική δραστηριότητα είχε σταματήσει: ο λήθαργος ύπνος είχε πάρει σοβαρές διαστάσεις· ο Κατσάλκιν ήταν πια τελείως ακίνητος, το δέρμα του είχε χρώμα ωχρό και ήταν παγωμένο στην αφή, ενώ ο καρδιακός παλμός είχε πέσει κατακόρυφα με μόλις δύο σφυγμούς ανά λεπτό· και θα περνούσε άλλα 20 χρόνια σε αυτή την κατάσταση!
Και ξαφνικά άνοιξε τα μάτια!
Ο Κατσάλκιν ήταν ένας ασθενής μοναδικός στον κόσμο και προκάλεσε τεράστια εντύπωση στην επιστημονική κοινότητα, όταν ξύπνησε ξαφνικά το 1918. Επιστήμονες από τη Γερμανία, τη Βρετανία, την Ολλανδία και την Αυστουγγαρία επισκέφτηκαν τον «ασθενή – θαύμα», ο οποίος κοιμόταν τον τελευταίο καιρό υπό την προσωπική επίβλεψη του διάσημου νομπελίστα Ιβάν Παυλόφ και ξύπνησε «στα χέρια» του. Έγραφε ο ρώσος γιατρός και φυσιολόγος, που τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής το 1904 και έγινε διάσημος για το πείραμα του στο φαινόμενο των εξαρτημένων ανακλαστικών: «…Προς το παρόν, [ο ασθενής] μπορεί να σηκωθεί από το κρεβάτι. Μιλάει πολύ και τα λόγια του έχουν νόημα. Σχετικά με την προηγούμενη κατάστασή του, ισχυρίζεται ότι καταλάβαινε όλα όσα συνέβαιναν γύρω του, αλλά ένιωθε ένα τρομερό, ανυπέρβλητο βάρος στους μύες, καθιστώντας σχεδόν αδύνατο να αναπνεύσει. Και αυτός ήταν ο λόγος που δεν κουνιόταν, δεν έτρωγε και δεν μιλούσε».
Ο ασθενής μίλησε με εκπληκτική ακρίβεια για τα γεγονότα που συνέβησαν γύρω του και έπεσαν στην αντίληψή του, αλλά συμπλήρωσε ότι λόγω του «αβάσταχτου βάρους στους μύες» δεν μπορούσε ούτε καν να ανοιγοκλείσει τα μάτια.
Ο άτυχος χωρικός από τα βουνά Αλτάι, δεν έζησε για πολύ αφότου ανέκτησε πλήρως τις αισθήσεις του: υπέκυψε από καρδιακή προσβολή αργότερα την ίδια χρονιά. Όλο το διάστημα που είχε περάσει κοιμώμενος και ακίνητος, πολλά από τα εσωτερικά του όργανα ατρόφησαν και δεν μπόρεσαν να αντέξουν το φορτίο της ζωής όταν συνήλθε. Τις λίγες μέρες που έζησε κανονικά, επίσης, δεν ανάρρωσε ποτέ πλήρως, δυσκολευόταν να σηκωθεί από το κρεβάτι, ενώ περπατούσε αργά υποβασταζόμενος με τη βοήθεια πατερίτσας και του παρείχαν μόνο υγρή τροφή.
Ήταν πιεσμένος κι έπεσε να κοιμηθεί 22 χρόνια!
Η περίπτωση του Κατσάλκιν ερευνήθηκε ενδελεχώς από τους επιστήμονες. Ο καθηγητής Παυλόφ πίστευε ότι η νευρική δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από δύο διεργασίες που συμβαίνουν με τη σειρά: την έναρξη και τη διακοπή. Ωστόσο, υπάρχουν και υποτιθέμενες εξαιρέσεις: μερικές φορές το άγχος μπορεί να γίνει τόσο έντονο, που θέτει σε κίνηση μια αμυντική αντίδραση για την προστασία του νευρικού συστήματος, επιβραδύνοντας όλες τις ζωτικές διαδικασίες με αποτέλεσμα το άτομο να βυθιστεί σε βαθύ ύπνο. Η περίπτωση του Κατσάλκιν θεωρήθηκε ως κατατονικός λήθαργος, μια κατάσταση που σχετίζεται με μια ολόκληρη σειρά ψυχιατρικών συμπτωμάτων.
Σύμφωνα με τον Παυλόφ, ο Ιβάν Κατσάλκιν ήταν έντονα συναισθηματικά πιεσμένος εκείνο το χρονικό διάστημα. Ο αγρότης ήταν φανατικός μοναρχικός και έπεσε σε κατάθλιψη στο άκουσμα της είδησης της δολοφονίας του τσάρου Αλέξανδρου Β’. Επίσης ανησυχούσε για την πολιτική κατάσταση της Ρωσίας, ενώ το ποτήρι του ψυχισμού του ξεχείλισε με τον θάνατο του τσάρου Αλέξανδρου Γ’. Κι αν αυτά διέγνωσε ο Παυλόφ, σίγουρα υπήρχαν και τα προσωπικά προβλήματα που διογκώνονται στις ορεινές άγονες περιοχές που ο ορίζοντας σκοτεινιάζει και ο νους αγριεύει.
Οι σύγχρονοι ειδικοί στον τομέα της νευρολογίας και της ψυχιατρικής υποστηρίζουν ότι η αιτία του ατόμου που πέφτει σε λήθαργο μπορεί να είναι το άγχος που συσσωρεύεται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το σώμα φαίνεται να αντιδρά στο να υποφέρει και ενεργοποιεί έναν προστατευτικό μηχανισμό που επιβραδύνει όλες τις διαδικασίες της ζωής. Υπάρχει επίσης η άποψη ότι ο λήθαργος είναι μια επιπλοκή κάποιας μορφής σχιζοφρένειας. Σχεδόν πάντα, του ληθαργικού ύπνου προηγείται το έντονο άγχος, κατάθλιψη, ζοφερές σκέψεις, εμμονικές καταστάσεις και η αβεβαιότητα για το μέλλον. Συγγενείς και φίλοι του Ιβάν είχαν περιγράψει ακριβώς έναν τέτοιο άνθρωπο. Όλα αυτά οδήγησαν τον ευαίσθητο Ιβάν στο κρεβάτι, από το οποίο δεν σηκώθηκε παρά μετά 22 χρόνια.
Μετάνιωσε που ξύπνησε…
Και τι ήταν να ξυπνήσει; Όταν το 1918, όταν άκουσε τους γιατρούς να συζητούν για την εκτέλεση ολόκληρης της τσαρικής οικογένειας των Ρομανόφ, έπαθε ένα ακόμη μεγαλύτερο σοκ από αυτό που τον είχε βυθίσει στον κατατονικό ύπνο του!
Όταν ξύπνησε ο Ιβάν, η Ρωσική Αυτοκρατορία δεν υπήρχε πια, ο τσάρος Νικόλαος Β’ είχε ταξιδέψει στους ουρανούς και θεωρείτο πια ένας κοινός κακοποιός, η εξουσία ανήκε (κατ’ επίφαση) στον λαό, και Μπολσεβίκοι με δερμάτινα μπουφάν και πιστόλια Μάουζερ στις ζώνες τους κυβερνούσαν τα πάντα. Και ο φουκαράς ο Ιβάν δεν άντεξε στη ζοφερή πραγματικότητα και είπε να κοιμηθεί, για πάντα αυτή τη φορά τον Σεπτέμβριο του 1918. Και δεν ήταν και μικρός· είχε κλείσει τα 60 χρόνια του, κάτι που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως αρκετά προχωρημένη ηλικία για τα δεδομένα των αρχών του 20ου αιώνα.
Κι άλλες περιπτώσεις
Τέλος έχει καταγραφεί και η περίπτωση της Βρετανίδας Έλεν Σάντλερ που έπεσε για ύπνο το 1871 σε ηλικία 12 χρονών και ξύπνησε στα 21 της, όταν ο κόσμος όλος είχε αλλάξει γύρω της. Η διαφορά με τον Ιβάν, ήταν ότι η Έλεν έζησε μέχρι το 1910, μετά το ξύπνημά της παντρεύτηκε, απέκτησε έξι παιδιά και πέθανε στα 51 χρόνια της.
Δεν πρέπει να παραλείψουμε και την περίπτωση του Επιμενίδη. Ο Επιμενίδης ήταν δάσκαλος, προφήτης και μάντης, καταγόμενος από την Κρήτη και έζησε τον 7ο αιώνα π.Χ.. Σύμφωνα με τον μύθο, κάποτε τον έστειλε ο πατέρας του να ψάξει ένα πρόβατο που είχε ξεμείνει στο βοσκοτόπι· ο Επιμενίδης μπήκε σε μια σπηλιά, όπου κοιμήθηκε επί 57 ολόκληρα χρόνια – από εκεί βγήκε η φράση Επιμενίδειος Ύπνος· όταν ξύπνησε, άρχισε να αναζητά το πρόβατο!
Να σημειώσουμε ακόμη ότι, στη λογοτεχνία, ένα διήγημα του αμερικανού συγγραφέα Ουάσιγκτον Ίρβινγκ, που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1819, περιγράφει τη ζωή ενός Ολλανδο-Αμερικανού χωρικού στην αποικιακή Αμερική που άκουγε στο όνομα Ριπ φαν Ουίνκλ που συναντά μυστηριώδεις Ολλανδούς, πίνει το δυνατό τους ποτό και αποκοιμιέται βαθιά στα βουνά Catskill· ξυπνά 20 χρόνια μετά σε έναν πολύ αλλαγμένο κόσμο, έχοντας χάσει την Αμερικανική Επανάσταση. Κι όλα αυτά πολύ πριν από την πραγματική ιστορία του ρώσου αγρότη!
Επίσης στην ταινία του 2003 «Good Bye Lenin!», στο Ανατολικό Βερολίνο του 1989 η Κριστιάνε Κέρνερ, φανατική κομμουνίστρια, παθαίνει καρδιακή προσβολή και πέφτει σε κώμα και συνέρχεται έπειτα από μήνες όταν η Γερμανία έχει ενοποιηθεί, το κομμουνιστικό καθεστώς έχει καταρρεύσει και το Τείχος έχει γκρεμιστεί.
Κακά τα ψέματα λοιπόν, πρώτη γραμμή άμυνας εναντίον της πραγματικότητας λέγεται ύπνος… Καλή μας νύχτα!
Χορηγούμενο
