Απίστευτο: Πότε και πως ο εγκέφαλος τρώει τον εαυτό του; Τα ευρήματα που δίνουν ελπίδες για την καταπολέμηση νόσων του εγκεφάλου
Μια πρωτοποριακή έρευνα έφερε στο φως ένα εντυπωσιακό φαινόμενο: σε περιόδους έντονης ενεργειακής στέρησης, ο εγκέφαλός μας μπορεί να καταφύγει σε μια απροσδόκητη πηγή καυσίμου – την ίδια του τη δομή!
Πότε και πως ο εγκέφαλος τρώει τον εαυτό του;
Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο περιοδικό Nature Metabolism αποκαλύπτει ότι ο εγκέφαλος διαθέτει την ικανότητα να χρησιμοποιεί τη μυελίνη ως “καύσιμο” όταν οι ενεργειακές του ανάγκες δεν καλύπτονται. Η μυελίνη είναι μια λιπαρή ουσία ζωτικής σημασίας, καθώς περιβάλλει τους νευρώνες, λειτουργώντας σαν μονωτικό υλικό που επιταχύνει την ταχύτητα των ηλεκτρικών σημάτων μεταξύ τους.
Οι ερευνητές, προερχόμενοι από διάφορα ισπανικά ιδρύματα, πραγματοποίησαν μαγνητικές τομογραφίες εγκεφάλου σε δέκα μαραθωνοδρόμους (οκτώ άνδρες και δύο γυναίκες) πριν και 48 ώρες μετά τη συμμετοχή τους σε έναν εξαντλητικό αγώνα 42 χιλιομέτρων. Επιπλέον, ένα μέρος των εθελοντών υποβλήθηκε σε νέες τομογραφίες δύο εβδομάδες και έξι μήνες μετά τον μαραθώνιο, προκειμένου να παρακολουθηθεί η εξέλιξη του φαινομένου σε βάθος χρόνου.
Τα αποτελέσματα των αναλύσεων
Τα αποτελέσματα των αναλύσεων ήταν αποκαλυπτικά. Παρατηρήθηκε μια σημαντική μείωση στην περιεκτικότητα μυελίνης σε 12 συγκεκριμένες περιοχές της λευκής ουσίας του εγκεφάλου. Αυτές οι περιοχές είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τον συντονισμό των κινήσεων, την επεξεργασία των αισθητηριακών πληροφοριών και τη διαχείριση των συναισθημάτων, όπως εξήγησε ο Κάρλος Ματούτε από το Πανεπιστήμιο της Χώρας των Βάσκων, ο κύριος συγγραφέας της μελέτης.
Ωστόσο, η αναπλήρωση δεν άργησε να έρθει. Δύο εβδομάδες μετά τον μαραθώνιο, τα επίπεδα μυελίνης είχαν αρχίσει να αυξάνονται, αν και δεν είχαν ακόμη επανέλθει στα αρχικά τους επίπεδα. Χρειάστηκαν συνολικά οκτώ εβδομάδες για την πλήρη αποκατάσταση της μυελίνης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο εγκέφαλος είναι ένα εξαιρετικά ενεργοβόρο όργανο, καταναλώνοντας περίπου το 20% της συνολικής ενέργειας του σώματος σε κατάσταση ηρεμίας.
Παρόλο που η παρούσα μελέτη δεν αποδεικνύει οριστικά ότι η χαμένη μυελίνη χρησιμοποιήθηκε απευθείας ως καύσιμο, τα ευρήματα συνάδουν με προηγούμενες παρατηρήσεις σε τρωκτικά, όπου η μυελίνη φάνηκε να μεταβολίζεται υπό συνθήκες ενεργειακής πίεσης.
Ο Κάρλος Ματούτε σχολίασε ότι τα αποτελέσματα υποδεικνύουν πως ο ενεργειακός μεταβολισμός του εγκεφάλου είναι πολύ πιο σύνθετος από ό,τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα.
Ανθρώπινος εγκέφαλος – Το θαύμα: Πως προσαρμόζεται και μαθαίνει;
Ελπίδες για την καταπολέμηση νόσων του εγκεφάλου
Επιπλέον, τόνισε ότι τα ευρήματα της έρευνας θα μπορούσαν ενδεχομένως να ανοίξουν νέους δρόμους στην κατανόηση και την αντιμετώπιση της πολλαπλής σκλήρυνσης, μιας νευροεκφυλιστικής νόσου που χαρακτηρίζεται από την καταστροφή της μυελίνης.
Είναι ενδιαφέρον ότι η μελέτη δεν εξέτασε πιθανές επιπτώσεις στις γνωστικές λειτουργίες των μαραθωνοδρόμων. Ωστόσο, οι ερευνητές καθησυχάζουν, υποστηρίζοντας ότι οι αγώνες αντοχής δεν φαίνεται να προκαλούν βλάβη.
«Αντίθετα», κατέληξε ο Ματούτε, «η χρήση και η επακόλουθη αναπλήρωση της μυελίνης ως αποθήκης ενέργειας μπορεί να είναι ευεργετική, καθώς ‘γυμνάζει’ τους μεταβολικούς μηχανισμούς του εγκεφάλου».
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος και ο τρόπος σκέψης
Αυτή η αναπάντεχη ικανότητα του εγκεφάλου να “αυτοκαταναλώνεται” σε ακραίες συνθήκες ενεργειακής ανάγκης αναδεικνύει την αξιοθαύμαστη προσαρμοστικότητα του ανθρώπινου σώματος και ανοίγει νέα κεφάλαια στην κατανόηση της λειτουργίας του πιο πολύπλοκου οργάνου μας.
Χορηγούμενο
