Αρχαιολόγοι αποκάλυψαν μια αρχαία ελληνική κατάρα στο θέατρο του Ηρώδη στο Ισραήλ, χάρη στην τεχνολογία RTI. Η επιγραφή αποκαλύπτει ανταγωνισμούς, μαγεία και θεατρικές αντιπαλότητες στην ύστερη αρχαιότητα.
Μια σπάνια και ιδιαίτερα αποκαλυπτική ανακάλυψη έφερε στο φως η ομάδα Ιταλών αρχαιολόγων που μελετούσε το αρχαίο θέατρο του βασιλιά Ηρώδη στο σημερινό Ισραήλ. Σε μια πέτρινη επιγραφή, εντοπισμένη ήδη από τη δεκαετία του ’50 αλλά μέχρι σήμερα δυσανάγνωστη, βρέθηκε χαραγμένη μια ελληνική κατάρα εναντίον ενός χορευτή ονόματι Manna. Χάρη στη σύγχρονη τεχνολογία Reflectance Transformation Imaging (RTI), η επιγραφή αποκωδικοποιήθηκε και αποκάλυψε έναν κόσμο γεμάτο μαγεία, ανταγωνισμό και τελετουργικές πρακτικές που επιβίωναν ακόμη και στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες.
Για σχεδόν 70 χρόνια, το κείμενο παρέμενε ακατανόητο, αφού τα γράμματα είχαν φθαρεί και το ανάγλυφο της πέτρας δυσκόλευε την ανάγνωση. Η μέθοδος RTI, που επιτρέπει την ψηφιακή απεικόνιση της επιφάνειας με μεταβαλλόμενο φωτισμό, έδωσε επιτέλους «φωνή» στην επιγραφή. Ο καθηγητής Attilio Mastrocinque από το Πανεπιστήμιο της Βερόνα κατάφερε να ανασυνθέσει το κείμενο και να φωτίσει το περιεχόμενό του.
Η επιγραφή δεν περιείχε απλώς κάποια αφιέρωση ή σημείωση, αλλά μια λεπτομερέστατη κατάρα. Ο άγνωστος συντάκτης ζητούσε από θεούς και δαίμονες να «δέσουν» τον Manna, να μπλοκάρουν τις κινήσεις του και να καταστρέψουν την απόδοσή του στη σκηνή. Οι αναφορές περιελάμβαναν τον αιγύπτιο θεό Θωθ και δυνάμεις από όλα τα στοιχεία της φύσης, αποδεικνύοντας πως η μαγεία παρέμενε ζωντανή και ενεργή στα κοινωνικά στρώματα της εποχής.
Η ύστερη αρχαιότητα χαρακτηριζόταν από έντονο ανταγωνισμό στον χώρο του θεάματος. Οι θεατρικές και χορευτικές ομάδες, συχνά υποστηριζόμενες από οργανωμένες φατρίες, δεν δίσταζαν να χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο για να εξοντώσουν τους αντιπάλους τους – ακόμη και την επίκληση υπερφυσικών δυνάμεων. Η παρουσία της κατάρας στο θέατρο του Ηρώδη επιβεβαιώνει την κοινωνική σημασία των παραστάσεων και τις έντονες αντιπαραθέσεις που τις συνόδευαν.
Η ανατριχιαστική επιγραφή στον τάφο του Μεγάλου Κωνσταντίνου και οι προφητείες που βγήκαν αληθινές
Παρά το γεγονός ότι ο χριστιανισμός είχε επικρατήσει ήδη τον 6ο αιώνα μ.Χ., η μαγεία εξακολουθούσε να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας και της λαϊκής κουλτούρας. Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Mastrocinque, αυτή η επιγραφή αποτελεί αδιάψευστη απόδειξη πως οι μαγικές πρακτικές όχι μόνο δεν είχαν εξαφανιστεί, αλλά συνέχιζαν να εξελίσσονται.
Η ανακάλυψη αυτή δίνει νέα διάσταση στην κατανόηση της πολιτισμικής ζωής της εποχής και αποδεικνύει πως ακόμη και μια απλή πέτρα μπορεί να κρύβει μέσα της ιστορίες αντιπαλότητας, τέχνης και αρχαίων δοξασιών. Μετά από αιώνες σιωπής, η επιγραφή μίλησε ξανά – και μας αποκάλυψε μια πτυχή του παρελθόντος που λίγοι περίμεναν.
Χορηγούμενο
