Η άγνωστη Θεσσαλονίκη πίσω από τα τείχη και ο Πασάς που άλλαξε για πάντα την πόλη και άνοιξε τους ορίζοντες στον κόσμο του εμπορίου και της ανάπτυξης
Στα τέλη του 19ου αιώνα, η Θεσσαλονίκη, ως σημαντικό λιμάνι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, βρισκόταν αντιμέτωπη με την ανάγκη εκσυγχρονισμού. Η ριζική μεταμόρφωση της πόλης ξεκίνησε με την άφιξη του διοικητή Σαμπρί Πασά το 1869. Προερχόμενος από τη Σμύρνη, όπου είχε επιβλέψει αντίστοιχα έργα, ο Πασάς έφερε ένα φιλόδοξο όραμα: να κατεδαφίσει τα μεσαιωνικά παραθαλάσσια τείχη και να “ανοίξει” τη Θεσσαλονίκη προς τη θάλασσα και τον κόσμο.
Το Ρεύμα του Εκσυγχρονισμού
Μέχρι τότε, το παλιό παραθαλάσσιο τείχος λειτουργούσε ως φυσικό και συμβολικό φράγμα, περιορίζοντας την επέκταση και την επικοινωνία της πόλης. Η απόφαση του Σαμπρί Πασά δεν ήταν μεμονωμένη. Ακολούθησε το ευρύτερο ευρωπαϊκό ρεύμα του ύστερου 19ου αιώνα, όπου η αστική ανάπτυξη και η αστυφιλία οδηγούσαν στην κατεδάφιση των μεσαιωνικών οχυρώσεων (όπως συνέβη σε Άμστερνταμ, Βαρκελώνη, Βιέννη, και Αμβέρσα).
Ο Πασάς, με μια συμβολική κίνηση, έριξε ο ίδιος την πρώτη πέτρα στο νερό, σηματοδοτώντας την έναρξη του πιο εκτεταμένου οικοδομικού προγράμματος στην ιστορία της Θεσσαλονίκης.
Άγιος Δημήτριος: Τα συγκλονιστικά μυστικά στα έγκατα του ναού και η κρύπτη με τις στοές
Νέες Υποδομές και Οικονομική Ανάπτυξη
Το σχέδιο του Σαμπρί Πασά ήταν στρατηγικό και οικονομικά βιώσιμο:
- Επέκταση Λιμανιού και Χερσαίας Ζώνης: Τα μπάζα από την κατεδάφιση των τειχών χρησιμοποιήθηκαν για την επιχωμάτωση μέρους του κόλπου.
- Δημιουργία Παραθαλάσσιας Λεωφόρου: Δημιουργήθηκε μια νέα πρόσοψη και μια παραθαλάσσια λεωφόρος με τραμ (από το 1894 ιππήλατα), η οποία αποσυμφόρησε τον κεντρικό δρόμο και επέτρεψε την εύκολη διασύνδεση του σιδηροδρομικού σταθμού με το Λευκό Πύργο.
- Χρηματοδότηση και Εκποίηση: Τα νέα οικόπεδα που προέκυψαν από την επιχωμάτωση, τα οποία προορίζονταν για δημόσια κτίρια και ακόμη και για ένα δημόσιο πάρκο, εκποιήθηκαν σε εργολάβους. Η επιτυχία του σχεδίου βασίστηκε στην ενεργή συμμετοχή της νέας εμπορικής ελίτ της πόλης. Κρατικοί οργανισμοί (όπως η Οθωμανική Τράπεζα και τα Ταχυδρομεία) και Ευρωπαίοι επιχειρηματίες αγόρασαν σημαντικό μέρος της νέας γης.
Η κατεδάφιση, που περιλάμβανε και την παλιά Πύλη του Βαρδάρη και τμήμα του ανατολικού τείχους (εκκινώντας από τον Λευκό Πύργο), άνοιξε τη Θεσσαλονίκη στον έξω κόσμο και επέτρεψε την ανάπτυξη προαστίων για πρώτη φορά.
Μια Κοσμοπολίτικη Όψη
Η νέα παραλιακή ζώνη μεταμορφώθηκε σε κέντρο εμπορίου και κοινωνικής ζωής. Η πρόσοψη της πόλης απέκτησε μια «ευρωπαϊκή» αισθητική… Γεμάτη σύγχρονα σπίτια, αποθήκες και ξενοδοχεία (όπως τα Splendid Palace, Olympos και d’Angleterre).
Η νέα προκυμαία έγινε ένα ζωντανό σκηνικό, γεμάτο καφενεία, καμπαρέ, υπαίθριες μπιραρίες και καφωδεία, όπου ακούγονταν «τούρκικες κιθάρες, τσιγγάνικα βιολιά, ελληνικές μελωδίες και βρόμικα γαλλικά τραγούδια». Η περιοχή έγινε επίσης πολιτικό βήμα, καθώς τα μπαλκόνια των νέων κτιρίων χρησίμευσαν ως εξέδρες για δημόσιους λόγους, όπως συνέβη κατά την έναρξη της Επανάστασης των Νεότουρκων τον Ιούλιο του 1908.
Η πρωτοβουλία του Σαμπρί Πασά όχι μόνο έλυσε τα λειτουργικά προβλήματα της πόλης αλλά την καθιέρωσε ως ένα σύγχρονο, πολυπολιτισμικό και δυναμικό εμπορικό κέντρο της Ανατολικής Μεσογείου.
Χορηγούμενο
