Το έτος 536 μ.Χ. δεν είναι απλώς μια χρονολογία στην ιστορία—είναι, κατά πολλούς ιστορικούς, η χειρότερη περίοδος που βίωσε ποτέ η ανθρωπότητα. Μια σειρά από ισχυρές ηφαιστειακές εκρήξεις βύθισε τον πλανήτη σε έναν παρατεταμένο «ηφαιστειακό χειμώνα». Προκαλώντας κλιματική καταστροφή, λιμό και επιταχύνοντας τεράστιες πολιτικές και κοινωνικές ανακατατάξεις.
Επίσης όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο ιστορικός Μάικλ Μακόρμικ του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, «Ήταν μια από τις χειρότερες περιόδους για να ζει κανείς, αν όχι η χειρότερη χρονιά όλων των εποχών».
Το Ηφαίστειο που «Έσβησε» τον Ήλιο
Οι επιστήμονες συμφωνούν ότι η καταστροφή προκλήθηκε από μια ή περισσότερες μαζικές ηφαιστειακές εκρήξεις που έλαβαν χώρα το 536 μ.Χ. (με ακολούθους εκρήξεις μεταξύ 536 και 540 μ.Χ.). Η τέφρα και τα σωματίδια θειικού οξέος εκτοξεύτηκαν στη στρατόσφαιρα. Δημιουργώντας ένα πυκνό πέπλο που μπλόκαρε το φως του Ήλιου και οδήγησε σε δραματική πτώση της θερμοκρασίας στο βόρειο ημισφαίριο.
Ενώ για χρόνια η επικρατούσα θεωρία έδειχνε το ηφαίστειο Ιλοπάνγκο στο Ελ Σαλβαδόρ, πρόσφατες αναλύσεις των πυρήνων πάγου από τη Γροιλανδία και την Ανταρκτική, το 2018, έδειξαν ότι τα χημικά ίχνη της τέφρας ταιριάζουν περισσότερο με έκρηξη που προήλθε από την Ισλανδία.
Μαρτυρίες Σοκ και Σκότους
Οι γραπτές μαρτυρίες της εποχής είναι συγκλονιστικές και επιβεβαιώνουν το κλιματικό σοκ:
- Ο Ρωμαίος αξιωματούχος Κασσιόδωρος έγραψε το 538 μ.Χ.: «Ο Ήλιος έμοιαζε να είχε χάσει το φως του και φαινόταν γαλαζωπός. Δεν βλέπαμε τις σκιές μας το μεσημέρι και η θερμότητά του είχε εξασθενήσει».
- Ο Βυζαντινός ιστορικός Προκόπιος αναφέρει μια «φοβερή ομίχλη» που έκρυβε τον Ήλιο για πολλούς μήνες.
Ένα Καλοκαίρι που Δεν Ήρθε Ποτέ
Το 536 μ.Χ. το καλοκαίρι ουσιαστικά δεν ήρθε ποτέ. Η Γη βυθίστηκε στη λεγόμενη «Μικρή Παγετώδη Εποχή της Ύστερης Αρχαιότητας», με τις θερμοκρασίες να πέφτουν κατά αρκετούς βαθμούς:
- Κίνα: Καταγράφηκε χιονόπτωση τον μήνα Ιούνιο.
- Βόρειο Ημισφαίριο: Οι δακτύλιοι των δέντρων στη Δανία έδειξαν εξαιρετικά μειωμένη ανάπτυξη, επιβεβαιώνοντας τις κακές σοδειές.
- Ιρλανδία: Τα χρονικά αναφέρουν χαρακτηριστικά την «αποτυχία του ψωμιού».
Οι γεωργικές σοδειές κατέρρευσαν παγκοσμίως, οδηγώντας σε εκτεταμένο λιμό και ασθένειες.
Η Αυτοκρατορία που Λύγισε και η Άνοδος του Ισλάμ
Η κλιματική καταστροφή είχε άμεσες και καταστροφικές γεωπολιτικές συνέπειες.
Το Πλήγμα στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, που βρισκόταν τότε στο απόγειο της επί Ιουστινιανού, δέχτηκε διπλό πλήγμα. Επίσης ο συνδυασμός της πείνας από την κλιματική αλλαγή και της Πανώλης του Ιουστινιανού –βουβωνικός λοιμός που ξεκίνησε λίγα χρόνια αργότερα από την Αίγυπτο– θέρισε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλη τη Μεσόγειο. Καθώς αυτή η πανδημία, σε συνδυασμό με την οικονομική και κοινωνική αποδυνάμωση από τον «ηφαιστειακό χειμώνα», επιτάχυνε την παρακμή της πανίσχυρης αυτοκρατορίας.
Η Γέννηση της Αραβικής Αυτοκρατορίας
Ωστόσο την ίδια περίοδο, οι κλιματικές αναταράξεις προκάλεσαν μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών στην Κεντρική Ασία. Την ώρα που οι παλιές υπερδυνάμεις (Ρώμη και Περσία) εξασθενούσαν, η Αραβική Χερσόνησος άρχισε να γνωρίζει περιόδους μεγαλύτερων βροχοπτώσεων. Επίσης μέσα σε έναν αιώνα, αυτό το κλιματικό πλεονέκτημα, σε συνδυασμό με την πολιτική αναταραχή των γειτόνων, συνέβαλε στη γέννηση και την επέκταση μιας νέας υπερδύναμης: της Αραβικής Αυτοκρατορίας.
Επιπλέον το 536 μ.Χ. δεν ήταν απλώς μια κακή χρονιά – ήταν ο καταλύτης που άλλαξε οριστικά τον ρου της ιστορίας.
Χορηγούμενο
