Ποιά είναι και που βρίσκεται η μόνη εκκλησία στην Ελλάδα που έχει και καμπαναριό και μιναρέ; Η τεράστια ιστορία που κρύβει
Πόση Ιστορία μπορεί να κρύβει ένα μικρό κομμάτι γης; Στην περίπτωση της Σπλάντζιας, ή επίσημα Πλατείας 1821, στα Χανιά, η απάντηση είναι: αμέτρητη. Μια πλατεία γεμάτη μνήμες, ισχυρούς συμβολισμούς και το ανεξίτηλο σημάδι του αίματος.
Κρυμμένη στα γραφικά στενά της παλιάς πόλης, μια ανάσα από το Ενετικό Λιμάνι και τον εμβληματικό φάρο, βρίσκεται ο Άγιος Νικόλαος. Αυτή η εκκλησία δεν ξεχωρίζει για τις αγιογραφίες ή την αρχιτεκτονική της, αλλά για έναν μοναδικό λόγο… Είναι ο μοναδικός ναός στην Ελλάδα που διαθέτει ταυτόχρονα καμπαναριό και μιναρέ!
Η μόνη εκκλησία στην Ελλάδα που έχει και καμπαναριό και μιναρέ – Από Ενετική Μονή σε Τζαμί και Πάλι Εκκλησία
Η ιστορία του ναού ξεκινά γύρω στο 1320, όταν οι Ενετοί τον έχτισαν ως καθολική μονή (San Nicola) στην τότε περίφημη συνοικία της Σπλάντζιας. Το κτίσμα ακολουθεί τον τύπο της ξυλόστεγης βασιλικής, με εμφανείς δυτικές αρχιτεκτονικές επιρροές.
Ωστόσο, το 1645, με την κατάληψη των Χανίων από τους Οθωμανούς, ο ναός μετατράπηκε σε τζαμί, με την ονομασία Χιουγκιάρ Τζαμισί – δηλαδή, το Τζαμί του Ηγεμόνα. Τότε προστέθηκε και ο επιβλητικός μιναρές, σχεδιασμένος με βενετσιάνικες επιρροές ώστε να εναρμονίζεται με το υπάρχον κτίριο. Η σπανιότητά του ενισχύεται από τους δύο εξώστες (σερεφιέδες) που διέθετε, ένα σπάνιο χαρακτηριστικό ακόμα και για τα Χανιά της εποχής. Η προφορική παράδοση μάλιστα θέλει έναν δερβίση να ανεβαίνει στο καμπαναριό με την είσοδο των Οθωμανών, να ανεμίζει το σπαθί του και να καλεί τους πιστούς σε προσευχή στον Αλλάχ, σηματοδοτώντας τη θρησκευτική μετατροπή του ναού.
Αξιοσημείωτο είναι ότι ο μιναρές παρέμεινε άθικτος ακόμη και μετά την απελευθέρωση των Χανίων το 1912, όταν ο ναός επέστρεψε στη χριστιανική του χρήση, αφιερωμένος πλέον στον Άγιο Νικόλαο. Έτσι, το κτίσμα μετατράπηκε σε ένα απτό σύμβολο διαπολιτισμικής συνύπαρξης, όχι μόνο στα λόγια, αλλά χαραγμένο στην πέτρα και την ίδια του την ιστορία.
Ο Πλάτανος του Μαρτυρίου και η Πλατεία της Μνήμης
Στην καρδιά της πλατείας δεσπόζει ένας τεράστιος πλάτανος. Σήμερα, προσφέρει απλά δροσιά στους περαστικούς, αλλά κάποτε, υπήρξε μάρτυρας και τόπος φρικτού θανάτου. Εδώ, πολλοί Έλληνες επαναστάτες βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν από τους Οθωμανούς. Η πιο συγκλονιστική στιγμή ήταν η μαρτυρική εκτέλεση του επισκόπου Κισσάμου Μελχισεδέκ Δεσποτάκη και του ιεροδιάκονου Καλλίνικου, στις 19 Μαΐου 1821, ανήμερα της Αναλήψεως.
Ο Μελχισεδέκ, ενεργό μέλος της Φιλικής Εταιρείας, σύρθηκε γυμνός στους δρόμους των Χανίων και κρεμάστηκε στον πλάτανο. Αυτή η αποτρόπαια πράξη είχε σκοπό να λειτουργήσει ως παραδειγματική τιμωρία και να τρομοκρατήσει όσους τολμούσαν να ονειρευτούν την ελευθερία. Τα πτώματα παρέμειναν εκτεθειμένα στα κλαδιά για μέρες, ως μια στυγνή υπενθύμιση του υψηλού τιμήματος της εξέγερσης.
Αργότερα, η πλατεία ονομάστηκε «Πλατεία 1821» προς τιμήν των πεσόντων και του αγώνα της Κρήτης για την ελευθερία της.
Τι σημαίνει τσογλάνι; Η σημασία και η πραγματική έννοια της λέξης
Η Πλατεία που Μιλά Τρεις Γλώσσες της Ιστορίας
Η Πλατεία της Σπλάντζιας δεν είναι απλά ένα ιστορικό σημείο· είναι ένα ζωντανό μνημείο του πολυπολιτισμικού παρελθόντος των Χανίων. Είναι μία από τις ελάχιστες γωνιές στην Ελλάδα όπου ο επισκέπτης μπορεί, με μία μόνο ματιά, να αντικρίσει την ορθόδοξη καμπάνα, τον μουσουλμανικό μιναρέ και τα ενετικά τόξα να συνυπάρχουν αρμονικά, χωρίς το ένα να ακυρώνει το άλλο.
Σε λίγα τετραγωνικά μέτρα, η Πλατεία 1821 αγκαλιάζει αιώνες κατακτήσεων, θρησκειών, επαναστάσεων και ατελείωτης μνήμης. Κι όμως, στην βιασύνη της καθημερινότητας, μπορεί κανείς εύκολα να την προσπεράσει.
Ίσως όμως, αυτό να είναι και το βαθύτερο μάθημα που μας προσφέρει: ότι η ιστορία δεν φωνάζει. Ψιθυρίζει σε όσους είναι πρόθυμοι να την ακούσουν.
Χορηγούμενο
