Ιούλιος: Ιστορία, παραδόσεις και λαογραφικές ονομασίες

Ο Ιούλιος, γνωστός και ως Ιούλης ή Γιούλης, είναι ο έβδομος μήνας στο Ιουλιανό, το Γρηγοριανό και το διορθωμένο Ιουλιανό ημερολόγιο. Και διαρκεί 31 ημέρες. Αρχικά, ονομάστηκε Quintilis και ήταν ο πέμπτος μήνας του αρχαίου ρωμαϊκού ημερολογίου.

Όταν ο Νουμάς Πομπίλιος πρόσθεσε τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο στην αρχή του έτους, ο Quintilis έγινε ο έβδομος μήνας, αλλά το όνομα παρέμεινε. Ωστόσο ο Νουμάς Πομπίλιος, δεύτερος βασιλιάς της Ρώμης (754 π.Χ. – 673 π.Χ.), εισήγαγε ένα νέο ημερολόγιο γνωστό ως ημερολόγιο του Numa το 700 π.Χ.. Το οποίο υιοθετήθηκε ευρέως όταν η Ρώμη έγινε κοσμοκράτειρα.

Μετά τη δολοφονία του Ιούλιου Καίσαρα στις Ειδούς του Μαρτίου το 44 π.Χ., ο μήνας Quintilis μετονομάστηκε σε Ιούλιο προς τιμήν του. Με πρόταση του Μάρκου Αντωνίου που αποδέχθηκε η Ρωμαϊκή Σύγκλητος. Επίσης ο Ιούλιος Καίσαρας είχε εισηγηθεί τη μεταρρύθμιση του παλαιού ρωμαϊκού ημερολογίου για να διορθώσει τις αστρονομικές αποκλίσεις, εξ ου και το ημερολόγιο ονομάζεται Ιουλιανό, το οποίο χρησιμοποιήθηκε στην Ελλάδα μέχρι το 1923.

Ακόμη στην αρχαία Αθήνα, ο Ιούλιος αντιστοιχούσε στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Σκιροφοριώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Εκατομβαιώνα. Επιπλέον το χρονικό διάστημα από τις 21 Ιουλίου μέχρι το τέλος του μήνα ονομαζόταν “Κυνάδες μέρες”. Λόγω της ανατολής του Σείριου, του λαμπρότερου αστέρα του αστερισμού του Μείζονος Κυνός, ταυτόχρονα με τον ήλιο, κάνοντας τις μέρες πιο θερμές. Αυτή η περίοδος θεωρούνταν δύσκολη και έφερνε κακοτυχία και αρρώστιες.

Ο ποιητής Αλκαίος

Επίσης ο ποιητής Αλκαίος περιγράφει αυτή την περίοδο γράφοντας: «Δροσίστε τα πνευμόνια σας με κρασί, γιατί το αστέρι του Κυνός, ο Σείριος έρχεται τριγύρω. Η εποχή είναι δύσκολη και όλα διψούν κάτω από τη ζέστη και το τζιτζίκι τραγουδάει γλυκά κάτω από τα φύλλα. Οι γυναίκες τότε είναι αρκετά μιαρές και οι άνδρες αδύναμοι, όσο ο Σείριος τσουρουφλίζει τα κεφάλια τους και τα γόνατά τους».

Ωστόσο στις αρχές Ιουλίου (γύρω στις 3 του μήνα), η Γη βρίσκεται στο πιο απομακρυσμένο σημείο της τροχιάς της, το αφήλιο. Η απόσταση από τον Ήλιο δεν επηρεάζει τις θερμοκρασίες. Οι οποίες καθορίζονται από την κλίση του άξονα της Γης. Έτσι, το καλοκαίρι στο βόρειο ημισφαίριο οι ακτίνες του Ήλιου πέφτουν κάθετα. Ενώ στο νότιο ημισφαίριο είναι χειμώνας.

Στην αγροτική Ελλάδα, ο Ιούλιος έχει διάφορες λαϊκές ονομασίες σχετικές με τις αγροτικές εργασίες και τις γιορτές των Αγίων:

Αλωνάρης, Αλωνιστής, Αλωνητής, Αλωνιάτης, Αλωνεύτης: Λόγω του αλωνίσματος των δημητριακών.
Θεριστής: Στα ορεινά, λόγω του θερισμού που γίνεται τον Ιούλιο.

Φουσκομηνάς ή Χασκομηνάς: Στη Ρόδο, από την ωρίμανση των σύκων.
Γυαλιστής: Στη Νάξο και τη Χίο. Από την ωρίμανση των σταφυλιών.

Επίσης Δευτερόλης ή Δευτερογιούλης: Ως δεύτερος μήνας του καλοκαιριού.
Αηλιάς ή Αηλιάτης: Από τη γιορτή του Προφήτη Ηλία στις 20 Ιουλίου.