Ο αρχιμανδρίτης Δαμασκηνός Λιονάκης αναλύει τη διαφορά μεταξύ καταλαλιάς και κατάκρισης. Βασιζόμενος στις διδαχές των Οσίων Δωροθέου Γάζης, Θαλάσσιου, Μάρκου του Ερημίτη. Επιπλέον Ιωάννη της Κλίμακος, Αββά Αμμωνά, Αντίοχου της Μονής του Αγίου Σάββα, Αγίου Ισαάκ του Σύρου, Αββά Ποιμένα, Αββά Μωυσή του Αιθίοπα, Αββά Μακαρίου του μεγάλου, Αγίου Ιωάννη της Κλίμακος Καθώς του Μεγάλου Βασιλείου, Αββά Ησαΐα, Νείλου Άγκυρας, και Ισιδώρου του Πηλουσιώτη.
Η καταλαλιά είναι η αποκάλυψη ενός αμαρτήματος κάποιου με κακό κίνητρο. Eνώ η κατάκριση είναι η καταδίκη της ψυχικής διάθεσης και της συμπεριφοράς του ατόμου.
Ωστόσο υπάρχουν διάφοροι τρόποι καταλαλιάς και κατάκρισης, άμεσοι και έμμεσοι. Οι έμμεσοι τρόποι περιλαμβάνουν την ανάμειξη επαίνου και κατάκρισης, την καταλαλιά που γίνεται τάχα από αγάπη, και την απόδοση των δικών μας αδυναμιών στους άλλους.
Ακόμη οι αιτίες της καταλαλιάς και της κατάκρισης είναι η αδυναμία σωστής εκτίμησης της κατάστασης του άλλου. H βεβαιότητα στην ανθρώπινη κρίση, η άγνοια για το τι σκέφτεται ο Θεός για τον άλλο, ο φθόνος, η ιδιοποίηση της χάρης του Θεού, και η υπερηφάνεια.
Η αποφυγή της καταλαλιάς και της κατάκρισης περιλαμβάνει τη συγκάλυψη των αμαρτημάτων του πλησίον. Tην αποφυγή της κρίσης ακόμη και για τους μεγαλύτερους αμαρτωλούς, και την αποφυγή της καταλαλιάς ακόμη και αν λέμε την αλήθεια.
Οι συνέπειες της καταλαλιάς και της κατάκρισης είναι η εγκατάλειψη από τον Θεό. Η πτώση, ο θάνατος της ψυχής, και η ματαίωση της μετάνοιας.
Επίσης οι άγιοι δεν κατακρίνουν, αλλά σκεπάζουν τα αμαρτήματα των άλλων. Kαι η καταλαλιά και η κατάκριση θεωρούνται έργα που υποκινούνται από τον διάβολο.
Η καταλαλιά και η κατάκριση βαρύνουν και αυτόν που ακούει. Kαι ο Μέγας Βασίλειος θεωρεί άξιο αφορισμού αυτόν που καταλαλεί ή ακούει και ανέχεται την καταλαλιά.
Η αποφυγή της κατακρίσεως είναι δύσκολη, αλλά όχι αδύνατη, και απαιτεί ταπείνωση, αγάπη, και διάκριση.
Χορηγούμενο
