Κληρονομικό Δίκαιο: Η μεγαλύτερη ανατροπή εδώ και 80 χρόνια – Τι αλλάζει για σπίτια, χρέη και συζύγους

Σε μια ριζική ανανέωση του Αστικού Κώδικα, η οποία παρέμενε προσκολλημένη σε πρότυπα του 1946, προχωρά το Υπουργείο Δικαιοσύνης. Η μεταρρύθμιση που φέρουν οι Γιώργος Φλωρίδης και Γιάννης Μπούγα, υπό την επιστημονική καθοδήγηση του καθηγητή Απόστολου Γεωργιάδη, φιλοδοξεί να ευθυγραμμίσει την ελληνική νομοθεσία με τις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες, με ορίζοντα εφαρμογής το πρώτο εξάμηνο του 2026.

1. Η Νέα Αρχιτεκτονική της Νόμιμης Μοίρας

Η πιο εμβληματική αλλαγή αφορά τη νόμιμη μοίρα, η οποία παύει να είναι εμπράγματη και γίνεται ενοχική (χρηματική) αξίωση.

• Τέλος στη συνιδιοκτησία: Ο μεριδιούχος (π.χ. ένα παιδί που αποκλείστηκε από τη διαθήκη) δεν γίνεται πλέον αναγκαστικά συνιδιοκτήτης στο ακίνητο. Αντίθετα, αποκτά αξίωση για το αντίστοιχο χρηματικό ποσό.

• Προστασία Περιουσίας: Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγεται η απαξίωση ακινήτων λόγω διαφωνιών μεταξύ πολλών κληρονόμων («ομηρία»), ενώ ο δικαιούχος θωρακίζεται με δικαίωμα εγγραφής υποθήκης για να διασφαλίσει τα χρήματά του.

2. Αναβάθμιση του Συζύγου και του Συντρόφου

Το νέο πλαίσιο ενισχύει θεαματικά τη θέση του επιζώντος συζύγου, αυξάνοντας τα ποσοστά του:

Καινοτομία: Για πρώτη φορά αναγνωρίζονται κληρονομικά δικαιώματα στον σύντροφο σε ελεύθερη ένωση (χωρίς γάμο ή σύμφωνο), εφόσον πληρούνται αυστηρές προϋποθέσεις συμβίωσης.

3. Κληρονομικές Συμβάσεις: Ρύθμιση της Περιουσίας «Εν Ζωή»

Εισάγεται για πρώτη φορά ο θεσμός των κληρονομικών συμβάσεων, επιτρέποντας στον διαθέτη να συμφωνεί τη μελλοντική διανομή της περιουσίας του όσο είναι εν ζωή.

• Οι συμβάσεις αυτές είναι δεσμευτικές και υπερισχύουν μεταγενέστερων διαθηκών.

• Επιτρέπεται η παραίτηση από κληρονόμους μέσω συμβολαιογράφου, διευκολύνοντας τη μεταβίβαση οικογενειακών επιχειρήσεων χωρίς μελλοντικές δικαστικές εμπλοκές.

4. «Φρένο» στις Πλαστές Διαθήκες και Ψηφιακές Διευκολύνσεις

Για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο των «εμφανιζόμενων» ιδιόγραφων διαθηκών μετά από χρόνια:

• Προθεσμία 2 ετών: Ιδιόγραφη διαθήκη που δημοσιεύεται μετά την πάροδο διετίας από τον θάνατο δεν παράγει αποτελέσματα (εξαιρούνται οι στενοί συγγενείς).

• Απλοποίηση: Αρκούν πλέον 2 μάρτυρες για δημόσιες διαθήκες (αντί για 3).

• Τεχνολογία: Άτομα με αναπηρία λόγου μπορούν πλέον να συντάσσουν διαθήκη με ηλεκτρονικά μέσα φωνητικής απόδοσης.

5. Προστασία από Χρέη και Δικαστική Εκκαθάριση

Η μεταρρύθμιση υψώνει τείχος προστασίας για την προσωπική περιουσία του κληρονόμου:

1. Περιορισμένη Ευθύνη: Ο κληρονόμος δεν ευθύνεται πλέον με τη δική του περιουσία για τα χρέη του θανόντος, εκτός αν το επιλέξει ρητά.

2. Δικαστικός Εκκαθαριστής: Ένας δικηγόρος από ειδικό κατάλογο αναλαμβάνει να ικανοποιήσει τους δανειστές από την κληρονομιαία περιουσία με διαφάνεια.

3. Οικογενειακή Στέγη: Το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει το σπίτι στον συγκληρονόμο που διέμενε σε αυτό, προστατεύοντάς τον από τον εκτοπισμό.

Σημαντική Σημείωση: Καταργούνται αναχρονισμοί όπως η «αίρεση χηρείας», ενώ διαθήκες υπέρ συζύγων ακυρώνονται αυτόματα σε περίπτωση διαζυγίου.

Ακολουθήστε το panictimes στο