Κώστας Σημίτης: Η σύγκρουση με τον Ανδρέα, τα Ίμια και το ευρώ
Οι στιγμές - σταθμοί της πολιτικής του καριέρας που «σημάδεψαν» την Ελλάδα και άλλαξαν τις ζωές μας
Κώστας Σημίτης: Η σύγκρουση με τον Ανδρέα, τα Ίμια και το ευρώ – Οι στιγμές – σταθμοί της πολιτικής του καριέρας που «σημάδεψαν» την Ελλάδα και άλλαξαν τις ζωές μας
Κώστας Σημίτης: Η σύγκρουση με τον Ανδρέα, τα Ίμια και το ευρώ… Ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης έφυγε από τη ζωή το πρωί της Κυριακής, σε ηλικία 88 ετών. Η είδηση της απώλειας του προκαλεί βαθιά θλίψη στον πολιτικό κόσμο της Ελλάδας, καθώς η συμβολή του στη σύγχρονη πορεία της χώρας παραμένει ξεκούραστη.
Η εξόδιος ακολουθία θα τελείωνε την προσεχή Πέμπτη, στις 12:00, στη Μητρόπολη Αθηνών. Όπως φαίνεται η κυβέρνηση, η κηδεία θα γίνει δημοσία δαπάνη, ενώ θα κηρυχθεί τετραήμερο εθνικό πένθος προς τιμήν του.
Η ζωή του Κώστα Σημίτη, από τη γέννησή του το 1936 μέχρι τον θάνατό του το 2025, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη νέα ιστορία της Ελλάδας. Ο ίδιος υπήρξε καταλυτική προσωπικότητα, διαμορφώνοντας καθοριστικά την πορεία της χώρας. Στην πλούσια και γεμάτη εμπειρίες διαδρομή του, υπάρχουν πολυάριθμες στιγμές που ξεχωρίζουν και αποτελούν σταθμούς για την πολιτική και κοινωνική εξέλιξη της Ελλάδας.
Η σύγκρουση με τον Ανδρέα Παπανδρέου
Μετά τη νίκη του ΠΑ.ΣΟ.Κ. στις εκλογές του Οκτωβρίου 1981 και τον σχηματισμό της πρώτης κυβέρνησης, ο Ανδρέας Παπανδρέου ανέθεσε στον Κώστα Σημίτη διάφορα υπουργικά χαρτοφυλάκια, καθένα από τα οποία οδήγησε στον σταθμό για τη δημόσια διοίκησή του:
- Υπουργός Γεωργίας (1981-1985): Κατά τη θητεία του πέτυχε την ένταξη της ελληνικής γεωργίας στην ευρωπαϊκή αγροτική πολιτική και αύξησε σημαντικά τις ενισχύσεις προς τους αγρότες.
- Υπουργός Εθνικής Οικονομίας (1985-1987): Εφάρμοσε το πρώτο αυστηρό πρόγραμμα σταθεροποίησης, που βοήθησε στην αντιμετώπιση των μακροοικονομικών ανισορροπιών.
- Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων (1989-1990): Στην οικουμενική κυβέρνηση υπό τον Ξενοφώντα Ζολώτα, ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο της Παιδείας.
- Υπουργός Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας, καθώς και Εμπορίου (1993-1995): Εργάστηκε για τη θέση μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
Η δέσμευσή του στις μεταρρυθμίσεις τον έφερε πολλές φορές σε αντιπαράθεση με τον Ανδρέα Παπανδρέου. Αυτή η ένταση οδήγησε σε προσωρινή απομάκρυνση του από την κυβέρνηση, αλλά και σε προηγούμενη αποτύπωσή του από κομματικές θέσεις στο ΠΑΣΟΚ.
«Ναι στην Ευρώπη των λαών»
Το 1979, ο Σημίτης παραδόθηκε από το Εκτελεστικό Γραφείο μετά από διαρροές που αποδίδονται στον Παπανδρέου, εξαιτίας της κυκλοφορίας ενός φυλλαδίου με το σύνθημα «Ναι στην Ευρώπη των λαών».
Το 1981, παρά την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ, δεν ήταν υποψήφιος βουλευτής, κατόπιν απόφασης της Κεντρικής Επιτροπής, παρά τις προηγούμενες διαβεβαιώσεις του Παπανδρέου. Αργότερα, του προτάθηκε να συμμετάσχει στο ευρωψηφοδέλτιο, πρόταση την οποία αρνήθηκε, εξηγώντας τους λόγους αυτής της απόφασής του… «Με ενόχλησε η εντύπωση που ήθελε να δημιουργήσει, ότι ζητούσα από το ΠαΣοΚ να μου εξασφαλίσει μια «σταδιοδρομία». Την είχα πετύχει μόνος μου και δεν χρειαζόμουν κανένα πόστο».
Το 1987, ο Κώστας Σημίτης παραιτήθηκε από τη θέση του Υπουργού Οικονομίας, καθώς ο Ανδρέας Παπανδρέου αποφάσισε να ανατρέψει το πρόγραμμα οικονομικής σταθεροποίησης που είχε προτείνει. Η απόφαση αυτή, σύμφωνα με τον Σημίτη, επηρεάστηκε από τον Κουτσόγιωργα, ο οποίος έπεισε τον πρωθυπουργό ότι η εφαρμογή του προγράμματος είχε αρνηθεί τις εκλογικές προτιμήσεις.
Το 1995, ο Σημίτης αποχώρησε από το Υπουργείο Βιομηχανίας μετά τη δημόσια τοποθέτησή του ότι δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να διεκδικήσει την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ. Μετά την παραίτησή του, ο Ανδρέας Παπανδρέου σχολίασε αρνητικά το έργο του Σημίτη, χαρακτηρίζοντάς το ουσιαστικά ανύπαρκτο.
Δείτε επίσης – Βάσω Παπανδρέου: Ο παράνομος έρωτας, η εξορία και τα σκάνδαλα
Το εκρηκτικό συνέδριο του 1996
Στις 18 Ιανουαρίου 1996, μετά την παράθεση του Ανδρέα Παπανδρέου από την πρωθυπουργία, η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ συγκλήθηκε για να εκλέξει νέο πρωθυπουργό. Στη διάρκεια μιας έντονης διαδικασίας, ο Κώστας Σημίτης αναδείχθηκε νικητής, επικρατώντας του Άκη Τσοχατζόπουλου στο δεύτερο γύρο της ψηφοφορίας.
Στις 30 Ιουνίου 1996, λίγες ημέρες μετά τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, ο Κώστας Σημίτης εξελέγη πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ στο 4ο Συνέδριο του κόμματος.
Το συνέδριο εκείνο χαρακτηρίστηκε ως το πλέον σημαντικό μέχρι τότε, καθώς το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης επικεντρωνόταν στο πολιτικό στοίχημα: Ποια ήταν η μελλοντική κατεύθυνση του ΠΑΣΟΚ; Θα επικρατούσαν οι υποστηρικτές της αλλαγής της έως τότε πολιτική ή θα διατηρούσαν τον έλεγχο τα παραδοσιακά στελέχη και το κομματικό κατεστημένο;
Με την ηγεσία του κόμματος να βρίσκεται σε κατάσταση αβεβαιότητας, ο Άκης Τσοχατζόπουλος, που είχε ξεκινήσει στις διαδικασίες για την πρωθυπουργία, διεκδίκησε ξανά την ηγεσία. Σε εκείνη τη συγκυρία, ο Κώστας Λαλιώτης είχε προτείνει… «Να προχωρήσετε στη λυτρωτική πράξη για όλο το ΠΑΣΟΚ, σε ένα διδυμο: Εσύ αγαπητέ Κώστα, ως πρωθυπουργός της χώρας και εσύ αγαπητέ Άκη ως πρόεδρος του Κινήματος. Αυτό είναι το δίδυμο».
Παρά τα δεδομένα, ο Κώστας Σημίτης δήλωσε με απόλυτη σαφήνεια… «Διαρχίες, ή πολλές και διαφορετικές γλώσσες κυβέρνησης και κόμματος, μου ήταν κάτι αδιανόητο», ανέφερε αργότερα στο βιβλίο του «Δρόμοι Ζωής».
Το Συνέδριο του Ολυμπιακού Σταδίου
Στο Συνέδριο του Ολυμπιακού Σταδίου, με τη συμμετοχή περίπου 5.000 συνέδρων, η ατμόσφαιρα ήταν εξαιρετικά φορτισμένη. Η αίθουσα ήταν γεμάτη ένταση, καθώς το ΠΑΣΟΚ βρισκόταν σε μια κρίσιμη καμπή. Η απόφαση ήταν αν θα επικρατούσαν οι δυνάμεις του εκσυγχρονισμού ή οι παραδοσιακοί παράγοντες του κόμματος που εκπροσωπούσαν το κατεστημένο.
Ο Σημίτης διατύπωσε το δίλημμα με ξεκάθαρο τρόπο: «Αν δεν εκλεγώ πρόεδρος, θα παραιτηθεί και από τη θέση του πρωθυπουργού». Με αυτή τη δήλωση έβαλε σε κίνδυνο το πολιτικό του μέλλον, γεγονός που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, αλλά ταυτόχρονα ενίσχυσε τη συσπείρωση των υποστηρικτών του.
Στο ίδιο βιβλίο, ο Σημίτης αναφέρθηκε στις δύσκολες αυτές ημέρες… «Αναγκαίο βήμα μετά την εκλογή μου ως πρωθυπουργού τον Ιανουάριο του 1996 ήταν η συμμετοχή μου στην καθοδήγηση του κόμματος. Εάν το κόμμα δεν στήριζε την κυβερνητική πολιτική, θα ήταν αδύνατη η εφαρμογή της, αλλά και η αποδοχή της από την κοινή γνώμη Πρόεδρος του κόμματος παρέμενε ο Ανδρέας και, μαζί με αυτόν, λειτουργούσαν ως ηγετικός πυρήνας όλα τα πρόσωπα που κυβερνούσαν τα προηγούμενα χρόνια.
Αυτή είναι η άγνωστη κόρη του Ανδρέα Παπανδρέου
Ο θάνατος του Ανδρέα που άλλαξε τα δεδομένα
Αυτό το πλέγμα στελεχών δεν ήταν σε καμία περίπτωση διατεθειμένο ούτε να χάσει θέσεις-κλειδιά, ούτε να αποδεχθεί περιορισμούς της εξουσίας του. Κατά την επιλογή της νέας κυβέρνησης ήμουν ιδιαίτερα προσεκτικός. Δεν άκουσα όσους με συμβούλευαν να απομακρύνω από την κυβέρνηση σχεδόν όλους όσοι ανήκαν στο έως τότε σύστημα εξουσίας του ΠΑΣΟΚ.
Οι συνεργάτες μου με διαβεβαίωναν ότι ο θάνατος του Ανδρέα είχε αλλάξει τα δεδομένα. Να θέσω με σαφήνεια το δίλημμα στο οποίο έπρεπε να απαντήσουν οι σύνεδροι: Ήθελαν μία και αποτελεσματική κυβέρνηση, ή διάφορους πόλους εξουσίας που θα υπονόμευαν ο ένας τον άλλο; Αν επέλεγαν το πρώτο, που ήταν και η καθαρή λύση, ήμουν διατεθειμένος να συνεχίσω. Σε αντίθετη περίπτωση, θα υπέβαλλα αμέσως την παραίτησή μου. Διαρχίες, ή πολλές και διαφορετικές γλώσσες κυβέρνησης και κόμματος, μου ήταν κάτι αδιανόητο».
Η κρίση στα Ίμια
Η κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις ξεκίνησε στις 25 Δεκεμβρίου 1996, μετά από ένα ναυτικό περιστατικό.
Στις 29 Ιανουαρίου, ημέρα Δευτέρα, η Τουρκία δήλωσε ότι τα Ίμια αποτελούν τουρκική επικράτεια, ενώ μία τουρκική φρεγάτα προσέγγισε τις βραχονησίδες.«Την Τρίτη 30.1 το πρωί συγκαλώ τα αρμόδια για το θέμα μέλη της Κυβερνητικής Επιτροπής (…) Την ίδια ημέρα η ΕΥΠ ενημερώνει το ΓΕΝ ότι εντοπίστηκε σήμα από τουρκική πηγή προς τουρκικό πλοίο στην περιοχή με οδηγία να φωτογραφηθεί και αν βιντεοσκοπηθεί μια νησίδα των Ιμίων. Πρόκειται για εκείνη που στη συνέχεια θα καταληφθεί από τους Τούρκους».
Το τηλεφώνημα Σημίτη – Κλίντον
Το απόγευμα της Τρίτης συνεχίζεται στη Βουλή η συζήτηση για τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης, ενώ πληροφορίες αναφέρουν ότι ο τουρκικός στόλος έχει αποπλεύσει από τα Δαρδανέλια. Την ίδια στιγμή, ο Μπιλ Κλίντον επικοινωνεί με την Έλληνα Πρωθυπουργό. «Ο πρόεδρος Κλίντον με πληροφορεί ότι ανησυχεί μήπως η κρίση στα Ίμια οδηγήσει σε θερμό επεισόδιο μεταξύ των δύο χωρών και συμβουλεύει να πάρουμε τα αναγκαία μέτρα ώστε να αποφευχθεί μια πολεμική σύγκρουση. Από τη συνομιλία μας σχημάτισα την εντύπωση ότι η ενημέρωσή του ήταν ελλιπής (…) Του απάντησα ότι Ίμια ανήκουν στην Ελλάδα» είχε δηλώσει ο Κώστας Σημίτης.
Μετά τη λήξη της κοινοβουλευτικής συζήτησης πραγματοποιήθηκε και δεύτερη σύσκεψη της Κυβερνητικής Επιτροπής. Ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ κ. Λυμπέρης έχει απλώσει τους χάρτες πάνω στο τραπέζι και υποστηρίζει ότι η Ελλάδα έχει εκεί «τη μεγαλύτερη δύναμη» και ότι η Τουρκία κάνει κινήσεις τακτικής. Ο Σημίτης ρώτησε τον Λυμπέρη αν φυλάσσεται η δεύτερη βραχονησίδα, «μου απάντησε χωρίς δισταγμό ότι βεβαίως και φυλάσσεται». «Συμφωνούμε όλοι ότι πρέπει να απευθυνθούμε στις ΗΠΑ, επειδή είναι η μόνη χώρα που μπορεί να επηρεάσει αποφασιστικά την τουρκική στάση. Ο Θεόδωρος Πάγκαλος ανέλαβε να μιλήσει με τον Χόλμπρουκ, όταν η Άγκυρα ανακοίνωσε ότι Τούρκοι κομάντος κατέλαβαν την μία από τις δύο νησίδες. Ο Λυμπέρης το διέψευδε, αλλά το επιβεβαίωναν οι Αμερικανοί. Ζητήθηκε η βοήθεια των ΗΠΑ για απεμπλοκή. Πολύ αργότερα ο Σημίτης ενημερώθηκε για την πτώση του ελικοπτέρου και τα τρία νεκρά μέλη του.
Εικόνες σοκ στα Ίμια: Τούρκος λιμενικός σημάδεψε με όπλο Έλληνες ψαράδες! (Φωτο)
Την Τετάρτη ενημέρωσε τη Βουλή και ευχαρίστησε τους Αμερικανούς για τη συμβολή τους, προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων ακόμα και από ένα κομμάτι του ΠΑΣΟΚ που αμφισβήτησε την ικανότητα της κυβέρνησης να χειρίζεται τα εθνικά θέματα.
Δείτε στο παρακάτω βίντεο με το «ευχαριστώ» στις ΗΠΑ για τα Ίμια
Η ένταξη της Ελλάδας στο ευρώ
Στις 19 Ιουνίου 2000, κατά τη συνεδρίαση του Συμβουλίου στη Σάντα Μαρία ντα Φείρα, εγκρίθηκε η ένταξη της Ελλάδας στη ζώνη του ευρωπαϊκού νομίσματος, του ευρώ.
Ο Κώστας Σημίτης, κατά τη δεύτερη θητεία του ως πρωθυπουργού (2000-2003), διαχειρίστηκε την αρχική περίοδο της χώρας εντός του ευρώ. Την 1η Ιανουαρίου 2002, τα τραπεζογραμμάτια και τα κέρματα του νέου νομίσματος τέθηκαν σε κυκλοφορία στην Ελλάδα, ταυτόχρονα με τις άλλες 11 χώρες που είχαν ήδη ενταχθεί.
Δείτε στο βίντεο τον Κώστα Σημίτη όταν έβγαζε τα πρώτα ευρώ από ΑΤΜ
Τα πρώτα χρόνια μετά την υιοθέτηση του ευρώ, από την ένταξη έγινε άμεσα αισθητά. Παράλληλα, οι επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν για την προετοιμασία των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας το 2004 διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο. Η υιοθέτηση του νέου νομίσματος προσέφερε αυξημένη αξιοπιστία στη χώρα, αλλά επέφερε επίσης αυστηρούς περιορισμούς στη μακροοικονομική της πολιτική. Η διαχείριση της νομισματικής πολιτικής πέρασε αποκλειστικά στην αρμοδιότητα της Κεντρικής Τράπεζας, ενώ η δημοσιονομική πολιτική έπρεπε να συμμορφωθεί με τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας, που απαιτούσαν χαμηλά δημοσιονομικά ελλείμματα και σταδιακή μείωση του δημόσιου χρέους.
«Ήταν η Ελλάδα έτοιμη για το ευρώ;»
Ο αείμνηστος Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και πρώην Πρωθυπουργός κλήθηκε αρκετές φορές, μετά την αποχώρησή του από την πολιτική σκηνή, να απαντήσει σε ένα ερώτημα: «Ήταν η Ελλάδα έτοιμη για το ευρώ;».
Στο έργο του με τίτλο «Ο εκτροχιασμός» (εκδόσεις Πόλις, 2012), σημειώνει με έμφαση…
«Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, η Ελλάδα αποδύθηκε σε μια τιτάνια προσπάθεια για την ικανοποίηση των κριτηρίων σύγκλισης. Χρησιμοποίησε όλα τα διαθέσιμα δώρα: δημοσιονομική πολιτική, νομισματική πολιτική, εισοδηματική πολιτική, αποκρατικοποιήσεις τραπεζών και δημοσίων επιχειρήσεων. Με όποιον τρόπο και αν μετρηθούν οι δημοσιονομικές επιδόσεις (ταμειακό ή εθνικολογιστικό), το κρατικό έλλειμμα μειώθηκε κατά δέκα εκατοστιαίες μονάδες, από το 12,5% του ΑΕΠ το 1993, σε 2,5% το 1999, έτος με τα οικονομικά στοιχεία του οποίου ελήφθη η απόφαση συμμετοχής της Ελλάδας στην ευρωζώνη.
Παρόμοια θετική εξέλιξη είχαν και τα λοιπά μεγέθη που συγκροτούν τα κριτήρια ονομαστικής σύγκλισης (πληθωρισμός, μακροχρόνια επιτόκια, δημόσιο χρέος συναλλαγματική ισοτιμία). Η απόφαση της ένταξης από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Santa Maria de Feira τον Ιούνιο του 2000 ελήφθη έπειτα από εξονυχιστικό έλεγχο των επιδόσεων της ελληνικής οικονομίας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Οικονομική και Δημοσιονομική Επιτροπή και τις αντίστοιχες γνωματεύσεις τους».
Χορηγούμενο
