Πως η εγκυμοσύνη τροποποιεί τον εγκέφαλο της γυναίκας; Οι τεράστιες αλλαγές που φέρνει ένα παιδί σε μια μητέρα
Πως η εγκυμοσύνη τροποποιεί τον εγκέφαλο της γυναίκας; Μία νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι η εγκυμοσύνη έχει σημαντική επίδραση στον εγκέφαλο. Σύμφωνα με το CNN, ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου ενδέχεται να μειώνονται σε μέγεθος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ωστόσο η συνδεσιμότητά τους φαίνεται να βελτιώνεται. Οι αλλαγές αυτές επηρεάζουν πολλές περιοχές του εγκεφάλου, αν και μερικές παραμένουν αμετάβλητες κατά την μετάβαση στη μητρότητα, όπως αναφέρεται στη μελέτη που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα στο περιοδικό Nature Neuroscience.
Η μελέτη
Τα ευρήματα προέρχονται από μελέτη που αφορούσε μια υγιή 38χρονη γυναίκα, της οποίας ο εγκέφαλος μελετήθηκε από τρεις εβδομάδες πριν από την σύλληψη έως δύο χρόνια μετά τη γέννηση του παιδιού της. Η Dr. Elizabeth R. Chrastil, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στη Σάντα Μπάρμπαρα, συμμετείχε στην έρευνα χρησιμοποιώντας τη δική της εγκυμοσύνη ως μέρος της μελέτης, ακολουθώντας παρόμοια προσέγγιση με προηγούμενες έρευνες.
Η επικεφαλής της μελέτης, δρ Έμιλι Τζέικομπς, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο τμήμα ψυχολογικών και εγκεφαλικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Σάντα Μπάρμπαρα, δήλωσε ότι υπάρχει ακόμα πολύς άγνωστος τομέας στη νευροβιολογία της εγκυμοσύνης.
«Και δεν είναι επειδή οι γυναίκες είναι πολύ περίπλοκες. … Είναι ένα υποπροϊόν του γεγονότος ότι οι βιοϊατρικές επιστήμες έχουν ιστορικά αγνοήσει την υγεία των γυναικών. Βρισκόμαστε στο 2024 και αυτή είναι η πρώτη ματιά που έχουμε σε αυτή τη συναρπαστική νευροβιολογική μετάβαση».
Σχεδόν το 85% των γυναικών που είναι σεξουαλικά ενεργές και δεν χρησιμοποιούν αντισυλληπτικά μέσα έχουν την πιθανότητα να μείνουν έγκυες μέσα σε ένα χρόνο. Επιπλέον, κάθε χρόνο, περίπου 208 εκατομμύρια γυναίκες συλλαμβάνουν.
«Ο εγκέφαλος είναι ένα ενδοκρινικό όργανο και οι σεξουαλικές ορμόνες είναι ισχυροί νευροδιαμορφωτές, αλλά πολλές από αυτές τις γνώσεις προέρχονται από μελέτες σε ζώα», δήλωσε η Jacobs.
Οι έρευνες που αφορούν τους ανθρώπους συχνά βασίζονται στη χρήση απεικονιστικών τεχνικών για τον εγκέφαλο και σε ενδοκρινικές μετρήσεις που συγκεντρώνονται από ομάδες ατόμων σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα.
«Όμως αυτού του είδους η προσέγγιση του μέσου όρου των ομάδων δεν μπορεί να μας πει τίποτα για το πώς ο εγκέφαλος αλλάζει από μέρα σε μέρα ή από εβδομάδα σε εβδομάδα καθώς οι ορμόνες αυξάνονται και μειώνονται», πρόσθεσε η Jacobs.
«Το εργαστήριό μου εδώ στο UC Santa Barbara χρησιμοποιεί μεθόδους απεικόνισης ακριβείας για να κατανοήσουμε πώς ο εγκέφαλος ανταποκρίνεται στις μεγάλες νευροενδοκρινικές μεταβάσεις, όπως ο κιρκάδιος κύκλος, ο εμμηνορροϊκός κύκλος, η εμμηνόπαυση και τώρα, σε αυτή την εργασία, μία από τις μεγαλύτερες νευροενδοκρινικές μεταβάσεις που μπορεί να βιώσει ένας άνθρωπος, που είναι η εγκυμοσύνη».
Πώς η εγκυμοσύνη μεταμόρφωσε τον εγκέφαλο μιας μητέρας;
Η Dr. Jacobs και η ομάδα της πραγματοποίησαν 26 μαγνητικές τομογραφίες και εξετάσεις αίματος σε μία πρωτότοκη μητέρα και συγκρίνανε τα αποτελέσματα με τις αλλαγές στον εγκέφαλο που παρατηρήθηκαν σε οκτώ γυναίκες που δεν ήταν έγκυες.
Μέχρι την εννέα εβδομάδα της εγκυμοσύνης, οι ερευνητές παρατήρησαν σημαντική μείωση στον όγκο και το πάχος της φαιάς ουσίας του εγκεφαλικού φλοιού, ειδικά σε περιοχές που σχετίζονται με το δίκτυο προεπιλεγμένων λειτουργιών, το οποίο είναι συνδεδεμένο με κοινωνικές και γνωστικές διαδικασίες.
Η φαιά ουσία, που ελέγχει αισθητικές λειτουργίες και διεργασίες όπως η ομιλία, η σκέψη και η μνήμη, μειώνεται φυσιολογικά με την πάροδο της ηλικίας μετά την παιδική ηλικία.
Οι σαρώσεις επίσης έδειξαν αύξηση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού και των μικροδομών της λευκής ουσίας κατά το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο, γεγονός που σχετίζεται με την αύξηση των ορμονών οιστραδιόλης και προγεστερόνης.
Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό παρέχει θρεπτικά στοιχεία, προστασία και απομάκρυνση αποβλήτων από τον εγκέφαλο, ενώ η λευκή ουσία βοηθά στην επικοινωνία και επεξεργασία πληροφοριών μεταξύ των περιοχών του εγκεφάλου.
Ορισμένες από τις αλλαγές, όπως η μείωση του όγκου και του πάχους της φαιάς ουσίας, παρέμειναν για δύο χρόνια μετά τη γέννηση, ενώ άλλες επανήλθαν σε επίπεδα κοντά σε αυτά πριν από την εγκυμοσύνη περίπου δύο μήνες μετά τον τοκετό. Σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, η αλλαγή στον όγκο της φαιάς ουσίας της γυναίκας ήταν σχεδόν τρεις φορές μεγαλύτερη.
«Αυτή η μελέτη είναι θεμελιώδης για να θέσει τις βάσεις για μελλοντικές έρευνες, παρέχοντας δεδομένα που επιτρέπουν σε μελλοντικές έρευνες να διερευνήσουν με περισσότερες λεπτομέρειες και να εξετάσουν σε σχέση με το πώς μπορούμε να υποστηρίξουμε υγιείς αλλαγές στον εγκέφαλο κατά την εγκυμοσύνη (στη μητέρα, οι οποίες πιθανότατα θα επηρεάσουν αυτό το αναπτυσσόμενο έμβρυο)», δήλωσε μέσω email η δρ Jodi Pawluski, νευροεπιστήμονας, θεραπεύτρια και συγγραφέας με έδρα τη Γαλλία. Η Pawluski δεν συμμετείχε στην έρευνα.
Η μελέτη περίπτωσης «χρησιμεύει επίσης ως απόδειξη ότι οι μελέτες απεικόνισης ακριβείας είναι καλά εξοπλισμένες για την ανίχνευση του πλήρους δυναμικού εύρους των εγκεφαλικών αλλαγών που εκτυλίσσονται κατά την περίοδο της κύησης», δήλωσε η Δρ Magdalena Martínez García, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στις ανθρώπινες νευροεπιστήμες στο εργαστήριο Jacobs στο UC Santa Barbara, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη.
Τι σημαίνουν οι αλλαγές στον εγκέφαλο για τους γονείς;
Η δρ Elseline Hoekzema, επικεφαλής του Εργαστηρίου Εγκυμοσύνης και Εγκεφάλου στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ, δήλωσε μέσω email ότι οι ακριβείς λειτουργικές επιπτώσεις αυτών των εγκεφαλικών αλλαγών για τους γονείς δεν έχουν ακόμη καθοριστεί. Η Hoekzema, η οποία δεν συμμετείχε στη συγκεκριμένη μελέτη, τόνισε ότι ορισμένες προηγούμενες έρευνές της έχουν δείξει ότι οι αλλαγές στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σχετίζονται με την αντίδραση και την αλληλεπίδραση του εγκεφάλου και του σώματος του γονέα με τα ερεθίσματα από το βρέφος.
Τα ευρήματα αυτά συμφωνούν με προηγούμενες μελέτες σε ζώα, που έχουν καταδείξει παρόμοιες εγκεφαλικές αλλαγές.
Τι είναι ευφυΐα και νοημοσύνη; Γεννιέται κάποιος έξυπνος ή γίνεται;
Πως η εγκυμοσύνη τροποποιεί τον εγκέφαλο της γυναίκας; Τα συμπεράσματα
Η μείωση του όγκου της φαιάς ουσίας και του πάχους του φλοιού μπορεί να υποδηλώνει την ιδέα ότι για τον εγκέφαλο της μητέρας, «φαίνεται ότι το λιγότερο μπορεί πραγματικά να είναι περισσότερο», δήλωσε η Pawluski. «Ενδεχομένως γίνεται πιο αποδοτικός».
Η αύξηση της μικροδομής της λευκής ουσίας ενδέχεται να υποδηλώνει «βελτίωση στην ανταλλαγή πληροφοριών και στην επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών περιοχών του εγκεφάλου», σύμφωνα με τη δήλωση της Pawluski. Αυτά τα ευρήματα μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις για την πρόληψη ή τη θεραπεία ψυχικών προβλημάτων που σχετίζονται με την περίοδο γύρω από τη γέννα, καθώς και για την υποστήριξη μιας υγιούς μετάβασης στη μητρότητα.
Ωστόσο, το γεγονός ότι παρατηρούνται αυτές οι νευρωνικές αλλαγές σε μια γυναίκα δεν σημαίνει ότι ισχύουν για όλες τις γυναίκες ή ότι συμβαίνουν στον ίδιο βαθμό σε όλες, κάτι που υποδεικνύει την ανάγκη για επιβεβαίωση μέσω μελετών με μεγαλύτερο αριθμό συμμετεχόντων, ανέφεραν οι ειδικοί.
Παρά ταύτα, η υπάρχουσα έρευνα υποδηλώνει ότι οι αλλαγές «είναι σχετικά συνεπείς μεταξύ διαφορετικών γυναικών», σύμφωνα με τη δρ. Hoekzema. «Σε μια μελέτη διαπιστώσαμε ότι όλες οι συμμετέχουσες μπορούσαν να ταξινομηθούν ως έγκυες ή όχι από έναν αλγόριθμο υπολογιστή με βάση μόνο τις αλλαγές στον εγκέφαλό τους».
Παρά τα άλυτα ερωτήματα, η Pawluski εξέφρασε την επιθυμία της να διαβεβαιώσει τους γονείς που γεννούν ότι αυτές οι αλλαγές είναι φυσικές και υγιείς, και όχι μια αδυναμία ή στερεοτυπική εμπειρία που μερικοί θεωρούν ότι συνοδεύει τη μητρότητα.
«Η άγνοιά μας έχει συνέπειες», δήλωσε η Jacobs. Οι επιστήμονες δεν είχαν επαρκή δεδομένα για να προβλέψουν, για παράδειγμα, την επιλόχειο κατάθλιψη πριν εμφανιστεί ή να κατανοήσουν τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της προεκλαμψίας στην υγεία του εγκεφάλου.
Η συγκεκριμένη μελέτη σηματοδοτεί επίσης την έναρξη του Maternal Brain Project, ενός διεθνούς προγράμματος που υποστηρίζεται από την Ann S. Bowers Women’s Brain Health Initiative και την Chan Zuckerberg Initiative. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει την εγγραφή μιας πολύ μεγαλύτερης ομάδας γυναικών και των συντρόφων τους στο UC Santa Barbara και στην Ισπανία.
«Χρειαζόμαστε καλύτερα δεδομένα», πρόσθεσε η Jacobs. «Από τα 50.000 άρθρα για την απεικόνιση του εγκεφάλου που δημοσιεύτηκαν τα τελευταία 30 χρόνια, λιγότερο από το μισό του 1% εστιάζει σε παράγοντες υγείας που αφορούν μόνο τις γυναίκες, όπως η εγκυμοσύνη. Έτσι, όταν μιλάμε για το επιστημονικό σώμα της γνώσης, πρέπει να αναλογιστούμε ποιανού το σώμα εξυπηρετεί».
Χορηγούμενο
