Μετάβαση είναι το «πέρασμα» από μια γνωστή κατάσταση σε μια άλλη, άγνωστη σε μας. Και μπορεί να αφορά οποιαδήποτε πτυχή της ζωής μας, όπως π.χ. είναι η μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό, από το δημοτικό στο γυμνάσιο, η μετάβαση από την παιδική στην εφηβική ηλικία, η μετάβαση από το σχολείο στην αγορά εργασίας. Ακόμα και η μετακόμιση σε άλλη πόλη ή χώρα κτλ.
Αρχικά φανταστείτε ένα παιδί που μαθαίνει να κολυμπά. Αρχικά, απολαμβάνει το παιχνίδι στο νερό μέσα στη μικρή παιδική πισίνα. Φορά μπρατσάκια ή σωσίβιο, έχει τουλάχιστον ένα από τους γονείς του κοντά του και κρατά κάποια από τα παιχνίδια του. Νιώθει ασφάλεια. Λίγο καιρό μετά του λένε πως μεγάλωσε και πρέπει τώρα να μάθει να κολυμπά στη μεγάλη πισίνα. Τα μπρατσάκια είναι για τα μικρά παιδιά̇ του τα παίρνουν κι αυτά. Χωρίς να το πολυσκεφτεί, βρίσκεται μέσα σε μια πολύ μεγαλύτερη πισίνα. Πολύ πιο βαθιά, χωρίς τα μπρατσάκια, που του παρείχαν ασφάλεια, και χωρίς τα πολλά παιχνίδια. Ωστόσο οι γονείς του, αρχικά, το κρατούν λίγο, αλλά σιγά-σιγά το αφήνουν, ενθαρρύνοντάς το να κλωτσήσει τα πόδια και να κουνά τα χέρια, για να μάθει να κολυμπά από μόνο του. Εδώ, χάνεται η ασφάλεια που ένιωθε και αρχίζει μια εσωτερική αναζήτηση των δυνάμεών του.
Το αν θα καταφέρει, εύκολα ή δύσκολα, αυτό το παιδί να κολυμπήσει, εξαρτάται από μια σειρά από παράγοντες. Επίσης είναι η σωστή χρονική περίοδος για να δοκιμάσει το παιδί αυτή τη μετάβαση; Ήταν προετοιμασμένο για αυτήν; Έχει αποκτήσει όλες εκείνες τις δεξιότητες που θα του χρειαστούν για να πετύχει; Πόσο στηρικτικό ή όχι ήταν το περιβάλλον γύρω του;
Επίσης ένα παιδί το οποίο έμαθε να κλωτσά τα πόδια του στο νερό, να ξαπλώνει ανάσκελα πάνω στην επιφάνεια και να κρατά την αναπνοή του κάτω από το νερό. Ίσως τολμήσει πιο εύκολα να κολυμπήσει στα βαθιά και ίσως, μάλιστα, να το απολαύσει! Αντίθετα, το παιδί που δε λέει να φύγει από την αγκαλιά της μαμάς του και παθαίνει υστερία αν βραχεί το προσωπάκι του ή αρνείται να πατήσει μέσα στο νερό χωρίς τα μπρατσάκια του. Όμως δύσκολα θα αντιδράσει σωστά μέσα στη μεγάλη πισίνα.
Ποιο είναι το συμπέρασμα από αυτό τον παραλληλισμό; Για να είναι επιτυχημένη η κάθε μετάβαση θα πρέπει να μας βρει προετοιμασμένους!
Προετοιμάζοντας το παιδί για τη μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο
Είναι το παιδί μου έτοιμο για το δημοτικό σχολείο; Πώς μπορώ να το βοηθήσω; Ποιες είναι οι απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες που θα πρέπει να έχει για να πετύχει σε αυτή τη δύσκολη και σημαντική μετάβαση. Από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο;
Τι αναμένει η δασκάλα της Α’ τάξης από τα «πρωτάκια» της:
• Να πειθαρχούν σε βασικούς κανόνες συμπεριφοράς μέσα και έξω από την τάξη.
• και να κοινωνικοποιούνται χωρίς δυσκολίες με τα άλλα παιδιά της ηλικίας τους.
• ακολουθούν προφορικές οδηγίες ενός ή δύο σκελών.
• εκφράζονται χρησιμοποιώντας ολοκληρωμένες προτάσεις.
• μπορούν να αιτιολογήσουν την άποψή τους
• αναλύουν φωνολογικά μια λέξη (π.χ. από ποια φωνή ξεκινά, με ποια φωνή τελειώνει, αν μέσα της έχει μια συγκεκριμένη φωνή, κλπ)
• αναγνωρίζουν το όνομά τους γραμμένο κάπου.
• μετρούν μέχρι το δέκα.
• σειροθετούν και να συγκρίνουν τους αριθμούς 0-10.
• αναγνωρίζουν και να ονομάζουν τα βασικά σχήματα (κύκλος, τετράγωνο, ορθογώνιο, τρίγωνο).
• κατανοούν και να χρησιμοποιούν σε περιγραφές και συγκρίσεις αντικειμένων τις προμαθηματικές έννοιες (πλατύ-στενό, μακρύ-κοντό, ψηλό-χαμηλό, κλπ).
• ονομάζουν και να ξέρουν τα χρώματα.
• κρατούν με λειτουργική λαβή το μολύβι.
• χρωματίζουν, χωρίς να βγαίνουν έξω από τις γραμμές του περιγράμματος.
• κάθονται σωστά στην καρέκλα.
Επιπλέον όλα τα πιο πάνω είναι οι σημαντικότεροι στόχοι της προδημοτικής εκπαίδευσης. Άρα, η επιλογή ενός καλού νηπιαγωγείου θα προσφέρει στο παιδί σας πολλές ευκαιρίες, μέσα από ευχάριστες δραστηριότητες, να καλλιεργήσει τις πιο πάνω δεξιότητες. Παράλληλα με το νηπιαγωγείο, όμως, θα πρέπει κι εσείς να αφιερώνετε χρόνο στο παιδί σας, βοηθώντας το κι εσείς να αναπτύξει τις απαραίτητες δεξιότητες.
1. Δεξιότητες επικοινωνίας και γενικές γνώσεις
Αρχικά με τον όρο δεξιότητες επικοινωνίας εννοούμε την ικανότητα του παιδιού από τη μια να επικοινωνεί με σαφήνεια τις ανάγκες του και από την άλλη να κατανοεί τους άλλους (δηλαδή, ομιλία και ακρόαση). Επιπλέον γενικές γνώσεις είναι το ενδιαφέρον που επιδεικνύει το παιδί για να μαθαίνει πληροφορίες για το περιβάλλον του. Επίσης τα παιδιά που μπορούν να επικοινωνούν καλά, ως ομιλητές και ακροατές, και που είναι περίεργοι να μάθουν για τον κόσμο γύρω τους, είναι τα παιδιά που είναι έτοιμα να επιτύχουν στο σχολείο, αλλά και σε κάθε τομέα στη ζωή τους.
Συνήθως τα παιδιά που έχουν ανεπτυγμένες δεξιότητες επικοινωνίας και επαρκείς γενικές γνώσεις:
• μπορούν να διηγούνται ιστορίες που έχουν ακούσει
• παίζουν, μόνα ή με φίλους, παιχνίδια φαντασίας
• κατανοούν προφορικές οδηγίες και τις εκτελούν
• επίσης να εκφράσουν τις ανάγκες τους σε ενήλικες ή συνομήλικούς τους, με τρόπο που να γίνονται κατανοητά
Πώς τα βοηθούμε να καλλιεργήσουν αυτές τις δεξιότητες – Συμβουλές σε γονείς
• διαβάζουμε στα παιδιά και μετά συζητούμε για αυτά που διαβάσαμε
• ζητούμε από τα παιδιά να μας διηγηθούν μια γνωστή τους ιστορία
• παίζουμε μαζί τους παιχνίδια ρόλων και φαντασίας
• κάνουμε συζητήσεις μαζί τους για διάφορα θέματα, εμπλουτίζοντας έτσι το λεξιλόγιό τους
• συνδέσεις μεταξύ των βιβλίων/παραμυθιών που διαβάζουμε και της καθημερινότητας, π.χ. «Αυτός ο γάτος μοιάζει πολύ με τον Ιγνάτιο από το βιβλίο που διαβάσαμε σήμερα!» ή «Αν ήταν στη θέση σου ο Άρθουρ τι νομίζεις ότι θα έκανε;»
2. Συναισθηματική ωριμότητα
Συναισθηματική ωριμότητα, είναι η ικανότητα του παιδιού να αναγνωρίζει και να εκφράζει τόσο θετικά όσο και αρνητικά συναισθήματα, με ποικίλους τρόπους, που να ταιριάζουν σε κάθε περίσταση επικοινωνίας. Είναι, επίσης, η ικανότητα της ενσυναίσθησης (το να βάζουν τον εαυτό τους στη θέση του άλλου) και της προθυμίας να βοηθήσουν άλλους που έχουν ανάγκη.
Επίσης τα παιδιά που είναι συναισθηματικά υγιή και ώριμα, εκφράζουν αυτά που νιώθουν αλλά είναι και σε θέση να κατανοήσουν τους άλλους. Ωστόσο είναι τα παιδιά που κάνουν εύκολα φίλους και βιώνουν τη σχολική ζωή ως μια ευχάριστη εμπειρία.
Τα παιδιά αυτά συνήθως:
• βοηθούν άλλα παιδιά που έχουν χτυπήσει ή δείχνουν στεναχωρημένα
• προθυμοποιούνται να βοηθήσουν άλλα παιδιά σε μια εργασία, όταν αντιληφθούν ότι αυτά δυσκολεύονται
• προσπαθούν να σταματήσουν ένα καβγά ή να λύσουν μια διαφωνία
• επιπλέον προσκαλούν άλλα παιδιά σε ένα παιχνίδι ή μια δραστηριότητα
• και δείχνουν σημάδια ενσυναίσθησης
Πώς τα βοηθούμε να καλλιεργήσουν αυτές τις δεξιότητες – Συμβουλές σε γονείς
• τα εξασκούμε στην περιγραφή συναισθημάτων, π.χ. «Νομίζω πως ο φίλος σου ο Γιώργος σήμερα είναι λυπημένος. Τον βλέπεις; Δε χαμογελάει.»
• δώστε το καλό παράδειγμα, δείχνοντάς τους πως κι εσείς νοιάζεστε για τους άλλους ανθρώπους. Τα παιδιά αντιγράφουν τις δικές σας συμπεριφορές.
• ενθαρρύνετε τα παιδιά να συμπεριλαμβάνουν άλλα παιδιά στο παιχνίδι τους
• επιβραβεύσετε τα όποτε βοηθούν άλλους, π.χ. «Μου άρεσε πολύ ο τρόπος που βοήθησες την αδερφή σου σήμερα με τα μαθήματά της!»
• μιλήστε στα παιδιά σας για οποιεσδήποτε αλλαγές στην καθημερινή τους ρουτίνα, έτσι ώστε να είναι προετοιμασμένα
• νηπιαγωγείο και δημοτικό σχολείο θα πρέπει να συνεργαστούν, έτσι ώστε οι εκπαιδευτικοί να είναι ενήμεροι για το περιβάλλον από το οποίο προέρχονται και στο οποίο θα μεταβούν τα παιδιά. Είναι καλό να κανονίζονται επισκέψεις γνωριμίας και ανταλλαγής εμπειριών και ιδεών, με ή και χωρίς τα παιδιά.
3. Κοινωνικές δεξιότητες
Ωστόσο με τον όρο κοινωνικές δεξιότητες εννοούμε την ικανότητα των παιδιών να συνεργάζονται, να περνούν καλά με τους άλλους και να κάνουν φίλους. Ακόμα, στον όρο αυτό συμπεριλαμβάνεται η ικανότητα ανάληψης ευθύνης, η επίδειξη σεβασμού, η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και προσαρμογής σε ρουτίνες. Επιπλέον με βάση την εμπειρία μου έχω διαπιστώσει πως παιδιά με ανεπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες έχουν θετική στάση προς τη μάθηση και είναι πρόθυμα να εξερευνήσουν νέα πράγματα, όπως παιχνίδια, βιβλία κλπ.
Τα παιδιά αυτά:
• υπακούουν σε κανονισμούς και ακολουθούν οδηγίες
• έχουν καλές σχέσεις με άλλα παιδιά και ενήλικες
• πολλούς φίλους και δεν προσκολλώνται μόνο σε μερικούς
• διαθέτουν αυτοέλεγχο
• επιλύουν προβλήματα χωρίς τη βοήθεια ή την παρέμβαση ενηλίκων
• ακόμη προσαρμόζονται σε καινούριες ρουτίνες
• είναι ανεχτικά με τα λάθη των άλλων
• προσέχουν και φροντίζουν τα προσωπικά τους αντικείμενα
• επίσης σέβονται τους άλλους, ειδικά τους μεγαλύτερους
• αρέσκονται στο να δοκιμάζουν νέες δραστηριότητες και να παίζουν καινούρια παιχνίδια
Χορηγούμενο
