Τι είναι η συναισθηματική πείνα; Η καταστροφική συνήθεια και πως θα τη σταματήσετε άμεσα
Ο κος Αντώνης Ντακανάλης, Καθηγητής Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας στο Πανεπιστήμιο Μπικόκα του Μιλάνου, φωτίζει το φαινόμενο της συναισθηματικής πείνας, εξηγώντας γιατί το φαγητό γίνεται καταφύγιο σε στιγμές άγχους, θλίψης ή μοναξιάς, και προτείνει αποτελεσματικούς τρόπους διαχείρισής της.
Η συναισθηματική πείνα: Μια καταστροφική συνήθεια και πως θα τη σταματήσετε
Πολλές φορές, στεκόμαστε μπροστά στο ψυγείο όχι επειδή το στομάχι μας γουργουρίζει, αλλά επειδή η ψυχή μας ζητά παρηγοριά. Η συναισθηματική πείνα δεν είναι βιολογική ανάγκη. Είναι μια απότομη, επιτακτική επιθυμία για συγκεκριμένα τρόφιμα (συνήθως λιπαρά, γλυκά, αλμυρά, επεξεργασμένα) που καταναλώνουμε γρήγορα, σχεδόν μηχανικά. Δεν επιδιώκουμε να γεμίσουμε το στομάχι, αλλά ένα εσωτερικό κενό, να παρηγορήσουμε μια πληγωμένη καρδιά, να ηρεμήσουμε ένα αγχωμένο μυαλό, να σβήσουμε τη μοναξιά, τον θυμό ή τη βαρεμάρα.
Ενώ η φυσιολογική πείνα ρυθμίζεται από τον υποθάλαμο και σηματοδοτεί ανάγκη για ενέργεια, η συναισθηματική πείνα ενεργοποιείται στον προμετωπιαίο φλοιό και στο κύκλωμα ανταμοιβής του εγκεφάλου – περιοχές που συνδέονται με εθιστικές συμπεριφορές. Το φαγητό γίνεται τότε ανταμοιβή, διαφυγή, ή προσωρινό «φάρμακο», καθώς η κατανάλωσή του (ιδιαίτερα η σοκολάτα) μπορεί να οδηγήσει στην έκκριση ενδορφινών, φυσικών αναλγητικών του εγκεφάλου.
Γιατί καταφεύγουμε στη Συναισθηματική Πείνα;
Υπάρχουν δύο βασικοί λόγοι που αναπτύσσουμε αυτή τη συμπεριφορά:
- Μαθημένη συμπεριφορά από την παιδική ηλικία: Από μικροί, συχνά μαθαίνουμε λανθασμένα να καταφεύγουμε στο φαγητό όταν νιώθουμε πλήξη, λύπη ή άγχος. Το στρες δεν μας παχαίνει άμεσα, αλλά ο τρόπος που το διαχειριζόμαστε μέσω του φαγητού.
- Αδυναμία αναγνώρισης της πραγματικής πείνας: Ως ενήλικες, μπορεί να έχουμε μπερδέψει τη βιολογική πείνα με τη συνήθεια ή την ψυχική επιθυμία. Τρώμε για διάλειμμα, για να περάσει η ώρα, για να ανταμειφθούμε ή επειδή “κρίμα να πεταχτεί”. Αυτό που πεινάει, όμως, συχνά είναι η ανάγκη για φροντίδα, αποδοχή ή σύνδεση.
Η συναισθηματική πείνα δεν είναι αδυναμία χαρακτήρα. Είναι ένας μαθημένος μηχανισμός διαχείρισης συναισθημάτων. Αν δεν αναγνωριστεί, μπορεί να παγιωθεί σε συνήθεια, οδηγώντας σε έναν φαύλο κύκλο υπερφαγίας, αύξησης βάρους, διαστρέβλωσης της εικόνας του σώματος και ενοχών.
Οι Επιπτώσεις και η Ολιστική Αντιμετώπιση
Η επιστήμη επιβεβαιώνει ότι η συναισθηματική πείνα αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην εξέλιξη και διατήρηση της παχυσαρκίας, η οποία πλέον επηρεάζει σχεδόν το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού. Η παχυσαρκία, εκτός από θέμα εμφάνισης, συνδέεται με μειωμένο προσδόκιμο ζωής και ποικίλες παθήσεις.
Επιπλέον, η συναισθηματική πείνα είναι ο μεγαλύτερος «σαμποτέρ» κάθε προσπάθειας απώλειας βάρους. Όταν η ψυχή πονάει, κανένα φάρμακο ή δίαιτα δεν μπορεί να φτάσει στη ρίζα του προβλήματος. Η παχυσαρκία έχει βιολογικές, συναισθηματικές, ψυχολογικές ρίζες, και επηρεάζεται από το περιβάλλον μας (διαθεσιμότητα τροφής, καθιστική ζωή, άγχος).
Η αποτελεσματική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, και κατ’ επέκταση της συναισθηματικής πείνας, απαιτεί μια ολιστική, διεπιστημονική και εξατομικευμένη προσέγγιση, που περιλαμβάνει:
- Αξιολόγηση σωματικής και ψυχικής υγείας.
- Διατροφική εκπαίδευση και υποστήριξη.
- Ενίσχυση της φυσικής δραστηριότητας.
- Ψυχολογική ή ψυχοθεραπευτική βοήθεια.
Βήματα για τη Διαχείριση της Συναισθηματικής Πείνας
- Αυτογνωσία: Κρατήστε ένα ημερολόγιο διατροφής για να συνειδητοποιήσετε τη σύνδεση μεταξύ συναισθημάτων, στρες και των διατροφικών σας επιλογών.
- Αναγνώριση της πείνας: Αν φάγατε πρόσφατα και δεν έχετε βιολογικά συμπτώματα (άδειο στομάχι), πιθανόν η πείνα είναι συναισθηματική. Δώστε χρόνο στην επιθυμία, αναρωτηθείτε τι πραγματικά νιώθετε και προσπαθήστε να αναβάλετε το φαγητό για λίγα λεπτά.
- Διαχείριση στρες: Βρείτε τεχνικές που σας ταιριάζουν (αναπνοές, γιόγκα, διαλογισμός) και αυξήστε τη σωματική δραστηριότητα.
- Καταπολέμηση της πλήξης: Αντί να τρώτε χωρίς βιολογική ανάγκη, αποσπάστε την προσοχή σας με άλλες δραστηριότητες (βόλτα, διάβασμα, μουσική, τηλέφωνο σε φίλο).
- Οπτική Ερεθίσματα: Μην ψωνίζετε με άδειο στομάχι και αποφύγετε να έχετε στο σπίτι τρόφιμα που δεν μπορείτε να αντισταθείτε και έχουν χαμηλή θρεπτική αξία. Επιλέξτε υγιεινές εναλλακτικές, όπως φρέσκα φρούτα.
Δροσερά και απολαυστικά ροφήματα για σούπερ αποτοξίνωση
Η συναισθηματική πείνα συχνά συνδέεται με βαθύτερα ζητήματα, όπως παλιά μοτίβα, μη επεξεργασμένα συναισθήματα ή ακόμα και κλινικές καταστάσεις όπως η κατάθλιψη. Η σχέση μεταξύ παχυσαρκίας και κατάθλιψης είναι αμφίδρομη και πολύπλοκη.
Γυμναστική: Η αυτοκαταστροφική λειτουργία του εγκεφάλου που μας σταματά από το να ασκούμαστε
Ζητήστε επαγγελματική βοήθεια από ειδικό ψυχικής υγείας. Μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε τον συναισθηματικό σας κόσμο και να απελευθερωθείτε από λανθασμένα σχήματα συμπεριφοράς. Δεν είναι αδυναμία να ζητάτε φαγητό όταν νιώθετε άσχημα – είναι ένα σήμα ότι κάτι μέσα σας ζητά φροντίδα. Αναζητήστε την, γιατί τη δικαιούστε!
Χορηγούμενο
