Απίστευτο το πως το Tetris καίει τον εγκέφαλo και επηρεάζει από τη σκέψη μας μέχρι και τη μνήμη μας
Πολλές φορές ακούμε ανθρώπους να αναφέρουν πως ένα βιντεοπαιχνίδι, ένα μουσικό άλμπουμ, μια κινηματογραφική ταινία ή μια τηλεοπτική σειρά είχαν μια βαθιά επίδραση στον τρόπο που αντιλαμβάνονται τον κόσμο, φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να αλλάξουν, κατά κάποιο τρόπο, τη «χημεία» του εγκεφάλου τους και τον τρόπο σκέψης τους. Αν και αυτή η αίσθηση μπορεί να είναι υποκειμενική, υπάρχουν περιπτώσεις όπου η επίδραση ενός μέσου ψυχαγωγίας είναι τόσο ισχυρή που αφήνει ένα διαρκές αποτύπωμα στην ψυχολογία μας. Ένα από τα πιο εμβληματικά παραδείγματα αυτής της φαινόμενης αλλαγής είναι αναμφισβήτητα το Tetris.
Το Tetris «καίει» τον εγκέφαλo και επηρεάζει τη σκέψη μας
Η μοναδική ικανότητα αυτού του απλού αλλά εθιστικού παιχνιδιού να επηρεάζει την ψυχολογία μας έχει αποκτήσει έναν επιστημονικό όρο: το «Φαινόμενο Tetris». Αυτό το φαινόμενο δεν είναι απλώς μια ιδιόμορφη εμπειρία κάποιων παικτών, αλλά έχει προσφέρει πολύτιμες γνώσεις για τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου μας και, πιο εντυπωσιακό, έχει ανοίξει νέους δρόμους για τη θεραπεία ορισμένων ψυχικών διαταραχών, όπως αναφέρει το IFL Science. Για τη σύγχρονη γενιά, μεγαλωμένη στην εποχή των smartphones και των φορητών κονσολών υψηλής ευκρίνειας, το Tetris μπορεί να φαντάζει ένα παιχνίδι αρχαϊκό και απλοϊκό. Ωστόσο, σε έναν κόσμο πριν από την ευρεία διάδοση αυτών των τεχνολογιών, το Tetris ήταν ένα επαναστατικό παιχνίδι που κατέκτησε εκατομμύρια παίκτες παγκοσμίως.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος και ο τρόπος σκέψης
Tetris: Ένα Γυμναστήριο για τον Εγκέφαλο
Στον κόσμο του Tetris, ο παίκτης καλείται να τακτοποιήσει συνεχώς πολύχρωμα γεωμετρικά σχήματα που αποτελούνται από τέσσερα τετράγωνα, με μοναδικό στόχο τη δημιουργία και την εξαφάνιση οριζόντιων γραμμών. Αν και το παιχνίδι θεωρητικά έχει ένα τέλος, η επίτευξή του είναι εξαιρετικά σπάνια, ειδικά πριν από τις πρόσφατες ανακαλύψεις τεχνικών «νίκης». Αυτό σημαίνει ότι ένας παίκτης μπορεί εύκολα να περάσει αμέτρητες ώρες ενασχολούμενος με το παιχνίδι, χωρίς να φτάσει σε ένα ουσιαστικό τελικό σημείο.
Αυτή η επαναληπτική και εστιασμένη ενασχόληση με το Tetris έχει μια αξιοσημείωτη επίδραση στον εγκέφαλο. Πολλοί παίκτες έχουν αναφέρει ότι, ακόμη και όταν κλείνουν τα μάτια τους ή προσπαθούν να κοιμηθούν, συνεχίζουν να «βλέπουν» τα πολύχρωμα μπλοκ να πέφτουν και την παρόρμηση να τα οργανώσουν σε σειρές. Αυτή η νοητική εμμονή δεν περιορίζεται μόνο στον εικονικό κόσμο του παιχνιδιού, αλλά μπορεί να επεκταθεί και στην πραγματικότητα, εκδηλούμενη ως μια αυξημένη επιθυμία για οργάνωση και τακτοποίηση αντικειμένων, όπως η αναδιάταξη των ραφιών. Αυτό το φαινόμενο, όπου η νοητική ενασχόληση με ένα παιχνίδι επηρεάζει την αντίληψη και τις σκέψεις στην καθημερινότητα, είναι γνωστό ως φαινόμενο μεταφοράς παιχνιδιών. Ωστόσο, το «Φαινόμενο Tetris» ανέδειξε κάτι πιο βαθύ: ότι η παραδοσιακή αντίληψη της μνήμης και της αντίληψης ως παθητικών διαδικασιών, σαν την απλή εισαγωγή και εξαγωγή δεδομένων σε έναν υπολογιστή, δεν αποτυπώνει πλήρως την πραγματικότητα. Το «Φαινόμενο Tetris» καταδεικνύει ότι οι γνωστικές διεργασίες είναι ενεργές. Ο εγκέφαλός μας επεξεργάζεται συνεχώς τις πληροφορίες, κάνοντας ενεργές ερμηνείες και προσαρμογές για να κατανοήσει τον κόσμο γύρω μας.
Εάν οι γνωστικές διεργασίες ήταν παθητικές, ο εγκέφαλός μας δεν θα προσπαθούσε συνεχώς να φανταστεί τον κόσμο ως ένα απέραντο παζλ Tetris (ή οποιουδήποτε άλλου παιχνιδιού). Η καθημερινή ζωή γεμάτη παραδείγματα όπου η ενασχόληση με την τεχνολογία διαμορφώνει την αντίληψή μας το αποδεικνύει περίτρανα. Για παράδειγμα, η εικόνα ενός ατόμου που προσπαθεί να κάνει «pinch zoom» σε ένα περιοδικό ή ένα κομμάτι χαρτί είναι μια χαρακτηριστική εκδήλωση αυτού του φαινομένου.
Οι επιπτώσεις της χρήσης οθονών στη δομή του εγκεφάλου των παιδιών
Tetris: Ένας Απροσδόκητος Σύμμαχος στην Ψυχική Υγεία
Πέρα από την κατανόηση των γνωστικών μας λειτουργιών, το «Φαινόμενο Tetris» έχει βρει μια απροσδόκητη αλλά ελπιδοφόρα εφαρμογή στην πρόληψη των συμπτωμάτων του μετατραυματικού στρες (PTSD). Ερευνητικές μελέτες έχουν δείξει ότι συμπεριφορικές παρεμβάσεις, όπως η ενασχόληση με το Tetris αμέσως μετά από ένα τραυματικό γεγονός, μπορούν να έχουν προληπτικά αποτελέσματα στη μείωση της εμφάνισης παρεμβατικών αναμνήσεων – των έντονων και ανεπιθύμητων αναβιώσεων του τραυματικού συμβάντος που αποτελούν βασικό σύμπτωμα του PTSD.
Μια σημαντική μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2017 στο περιοδικό Molecular Psychiatry διαπίστωσε ότι η ενασχόληση με το Tetris κατά την πρώτη εβδομάδα μετά από ένα τραυματικό περιστατικό ήταν αποτελεσματική στη μείωση αυτών των παρεμβατικών αναμνήσεων. Η επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας και καθηγήτρια, Emily Holmes, τόνισε τη σημασία αυτών των ευρημάτων, λέγοντας ότι «ο καθένας μπορεί να βιώσει τραύμα» και ότι η δυνατότητα δημιουργίας απλών συμπεριφορικών ψυχολογικών παρεμβάσεων με τη χρήση ηλεκτρονικών παιχνιδιών για την πρόληψη του μετατραυματικού πόνου θα μπορούσε να κάνει τεράστια διαφορά για πολλούς ανθρώπους, απαλλάσσοντάς τους από αυτές τις εξαντλητικές και ενοχλητικές αναμνήσεις. Παρόλα αυτά, η καθηγήτρια Holmes επεσήμανε ότι η έρευνα βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο και απαιτούνται περισσότερες μελέτες για την επιβεβαίωση και την επέκταση αυτών των αποτελεσμάτων.
WiFi και κινητά: Τι προκαλεί στον οργανισμό μας η ακτινοβολία και πώς επηρεάζει την υγεία μας;
Συνολικά, το Tetris αποδεικνύεται κάτι πολύ περισσότερο από ένα απλό και εθιστικό παιχνίδι. Είναι ένα παράθυρο στον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου μας και, όπως φαίνεται, ένας απροσδόκητος σύμμαχος στην ψυχική υγεία, προσφέροντας νέες προοπτικές για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του μετατραυματικού στρες. Έτσι, την επόμενη φορά που θα ενώσετε τα πολύχρωμα τουβλάκια, θυμηθείτε ότι δεν απασχολείτε απλώς τον χρόνο σας – πιθανώς να αλλάζετε, προς το καλύτερο, τον ίδιο σας τον εγκέφαλο.
Χορηγούμενο
