26η Οκτωβρίου: Τα έθιμα του Αγίου Δημητρίου – Από το κουρμπάνι μέχρι το κρασί

Ο εορτασμός της μνήμης του Αγίου Δημητρίου, προστάτη της Θεσσαλονίκης, ήταν και παραμένει πάνδημος, λαμπρός και βαθιά ριζωμένος στην ελληνική παράδοση. Παλαιότερα, οι εκδηλώσεις ξεκινούσαν έξι ημέρες πριν από τη γιορτή (26 Οκτωβρίου) και ολοκληρώνονταν οκτώ ημέρες μετά, γύρω στις 3 Νοεμβρίου.

Τα «Δημήτρια»: Μια Οικουμενική Εμποροπανήγυρη

Ιδιαίτερη λαμπρότητα απέδιδε στον εορτασμό ο θεσμός των «Δημητρίων».

Κατά τον 14ο αιώνα, με αφορμή τη γιορτή του Αγίου, διοργανωνόταν στη Θεσσαλονίκη μια τεράστια εμποροπανήγυρη που διαρκούσε περίπου έναν μήνα.

Επίσης σε αυτήν τη μεγάλη αγορά συγκεντρώνονταν πωλητές και αγοραστές από όλη την οικουμένη. Από την Ευρώπη, την Αίγυπτο, την Αραβία και τη Λιβύη. Σοφοί, διανοούμενοι και καλλιτέχνες συνέρρεαν επίσης στην πόλη, με αποτέλεσμα οι βυζαντινοί χρονογράφοι (όπως ο Γρηγοράς, ο Καβάσιλας και ο Αρμενόπουλος) να χαρακτηρίζουν την εορτή ως Οικουμενική.

Ο Άγιος στη Χριστιανική Τέχνη

Ο Άγιος Δημήτριος επηρέασε βαθιά τη χριστιανική ζωγραφική. Η οποία τον απεικόνισε μέσα από παραστάσεις της ζωής του, των θαυμάτων του και ιερών πράξεων.

Ιδιαίτερα αξιόλογη είναι η εικόνα του έφιππου Δημητρίου. Η οποία πλουτίζεται με νέες εικονογραφικές παραλλαγές ανά τους αιώνες.

Ωστόσο άλλες σημαντικές απεικονίσεις τον δείχνουν δεόμενο ανάμεσα σε παιδιά, με λευκά ενδύματα, με στρατιωτική εξάρτυση και σιδηρά πανοπλία.

Έθιμα: Ο Άγιος της Γεωργίας και της Κτηνοτροφίας

Ο Άγιος Δημήτριος είναι κατεξοχήν ο Άγιος των γεωργών και των κτηνοτρόφων και χαρακτηρίζεται ως ο «φθινοπωρινός Άγιος», σε αντιδιαστολή με τον Άγιο Γεώργιο, τον Άγιο της Άνοιξης.

Κτηνοτρόφοι: Για τους τσοπάνηδες, η ημέρα της εορτής του Αγίου ήταν ορόσημο για τις κτηνοτροφικές τους ασχολίες. Παλαιότερα, οι τσελιγκάδες ταίριαζαν τους βοσκούς των κοπαδιών τους με συμφωνία που ίσχυε μέχρι την εορτή του Αγίου Γεωργίου. Επίσης, στα χωριά συμφωνούσαν για το ταίριασμα του αγελαδάρη.

Γεωργοί/Αμπελουργοί: Επίσης οι γεωργοί ξεχώριζαν τον σπόρο για τη νέα σπορά και τον ράντιζαν με μύρο. Οι αμπελουργοί, παραδοσιακά, άνοιγαν την ημέρα του Αγίου τα πρώτα γιοματάρια (βαρέλια) με το κρασί.

Το Έθιμο του Κουρμπανιού

Ωστόσο σε πολλά μέρη της Ελλάδας, την ημέρα της εορτής του Αγίου τηρούνταν το έθιμο του κουρμπανιού.

Σε ορισμένες περιοχές, μετέφεραν έναν ταύρο στον ναό, τον έσφαζαν, τον μαγείρευαν με ρύζι και μοίραζαν το φαγητό σε όλους τους πιστούς.

Επιπλέον στη Χαλκιδική, έσφαζαν τράγο, τον μαγείρευαν με φασόλια και τον μοίραζαν στους κατοίκους. Ακολουθούμενο από ομαδικό γλέντι με κρασί, τιμώντας έτσι τον προστάτη Άγιο.