Αρχάγγελος Μιχαήλ Πανορμίτης: Τα θαύματα, οι μύθοι και οι θρύλοι αιώνων

Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ ο Πανορμίτης στη Σύμη Τα θαύματα οι μύθοι και θρύλοι αιώνων στο μαγευτικό μοναστήρι

Φτάνοντας στο γραφικό λιμάνι της Σύμης με το πλοίο από τη Ρόδο, η ματιά αιχμαλωτίζεται αμέσως από ένα επιβλητικό θέαμα: έναν αιχμηρό, μπαρόκ τρούλο-καμπαναριό που ξεχωρίζει έντονα πάνω από τον, σχεδόν γεωμετρικό, ορίζοντα του νησιού. Αυτή η λευκή, δεσπόζουσα κατασκευή ανήκει στο Ιερό Μοναστήρι του Αρχαγγέλου Μιχαήλ του Πανορμίτη.

Πρόκειται για ένα από τα πιο διάσημα και σεβαστά μοναστήρια των Δωδεκανήσων, πόλο έλξης για χιλιάδες επισκέπτες και προσκυνητές κάθε χρόνο.

---

 

Η Θέση και ο Μύθος της Ίδρυσης

 

Το μοναστήρι οφείλει το όνομά του στον κόλπο του Πάνορμου όπου είναι χτισμένο, μια τοποθεσία απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς.

Η ακριβής ημερομηνία ίδρυσής του παραμένει μυστήριο. Ενώ η ύπαρξή του είναι βεβαιωμένη από τον 15ο αιώνα μ.Χ., οι ρίζες του πιθανόν να είναι πολύ βαθύτερες. Μάλιστα, ένας τοπικός θρύλος αφηγείται ότι το μοναστήρι ιδρύθηκε με θαυματουργό τρόπο: ο Αρχάγγελος Μιχαήλ μετέφερε ο ίδιος κίονες στον Πάνορμο και τους παρέδωσε σε έναν επίσκοπο – μια σκηνή που απεικονίζεται σε εσωτερική τοιχογραφία, προσδίδοντας μια υπερβατική αύρα στην ιστορία της μονής.

Από την άλλη πλευρά, οι αρχαιολογικές ενδείξεις υποδηλώνουν ότι η σημερινή μονή αποτελεί τη νεότερη σε μια μακρά διαδοχή λατρευτικών χώρων που βρίσκονται στη συγκεκριμένη θέση από την Ύστερη Αρχαιότητα. Η πιο πρόσφατη και σημερινή μορφή του μοναστηριού τοποθετείται χρονικά στο 1775, όταν ένας μοναχός αποφάσισε να ανακαινίσει εκ βάθρων την κατεστραμμένη από τους Σαρακηνούς εκκλησία. Μετά από διαδοχικές ανακαινίσεις, η μονή απέκτησε τη σημερινή της μορφή, ένα ενδιαφέρον κράμα αρχιτεκτονικών επιρροών από την Ανατολή και τη Δύση.

---

Το Ασυνήθιστο Μπαρόκ Καμπαναριό

 

Ίσως το πιο αναγνωρίσιμο χαρακτηριστικό του Πανορμίτη, που το καθιστά ευρέως γνωστό, είναι το σπάνιας αισθητικής μπαρόκ καμπαναριό του. Αν και μια τέτοια τεχνοτροπία θεωρείται ασυνήθιστη για τα ελληνικά εκκλησιαστικά δεδομένα, δένει εκπληκτικά αρμονικά με την καταπράσινη πλαγιά και τον καθαρό όρμο.

• Η επικρατέστερη άποψη θέλει το καμπαναριό να είναι εμπνευσμένο από αυτό της Μονής Ζαγκόρσκ κοντά στη Μόσχα.
• Η μόνη διαφορά έγκειται στην πιο ζωηρή κεραμιδί απόχρωση του καμπαναριού της Σύμης, σε σχέση με τον πιο «σοβαρό» ρωσικό αντίστοιχο.

Ωστόσο, η γεωγραφική θέση της Σύμης, σε πολύ κοντινή απόσταση από τα μικρασιατικά παράλια, εξηγεί γιατί αυτή η δυτική τεχνική ήταν συχνή στην ευρύτερη περιοχή, ακόμη και σε εκκλησίες της Μικράς Ασίας, καθιστώντας την παρουσία της στη Μεσόγειο λιγότερο έκπληξη.

---

Εορτολόγιο: Μεγάλη γιορτή 8 Νοεμβρίου – Σύναξη των Αρχαγγέλων Μιχαήλ – Γαβριήλ

Η Θαυματουργή Εικόνα του Ταξιάρχη

 

Εξίσου σημαντικό με το καμπαναριό είναι και το σύμβολο της μονής: η Εικόνα του Ταξιάρχη Μιχαήλ. Παρά τις φθορές και τις επεμβάσεις που υπέστη στο πέρασμα των αιώνων, διατηρεί ακέραιη την αισθητική και πνευματική της αξία.

Ο Ταξιάρχης Μιχαήλ θεωρείται προστάτης των ναυτικών και των σφουγγαράδων, που παραδοσιακά κατάγονταν από την περιοχή, εξηγώντας έτσι την έντονη λατρεία και τη συνεχή συρροή πιστών, ντόπιων και ξένων.

• Δεν είναι τυχαίο ότι η εικόνα είναι γεμάτη τάματα.
• Ο τοπικός θρύλος λέει ότι κάθε τάμα που δεν εκπληρώνεται, ο Άγιος το «κλέβει», μια έκφραση της βαθιάς πίστης και του δέους προς τον προστάτη Άρχοντα.

---

 

Μουσεία και Βιβλιοθήκη

 

Στο εσωτερικό του μοναστηριού λειτουργούν δύο ενδιαφέροντα μικρά μουσεία:

1. Εκκλησιαστικού ενδιαφέροντος
2. Λαογραφικού ενδιαφέροντος

Στα ξεχωριστά εκθέματα περιλαμβάνονται ένας ρωσικός επιτάφιος, πρωτότυπα τάματα, σερβίτσια, εκκλησιαστικά χειρόγραφα, ακόμα και πιθάρια, αναδεικνύοντας τον πλούτο της παράδοσης.

Τέλος, η βιβλιοθήκη της μονής διαθέτει σπάνια παλαίτυπα και εκδόσεις… Υπογραμμίζοντας τον σημαντικό μάλιστα ρόλο, που διαδραμάτισε και διαδραματίζει ο Πανορμίτης στην ευρύτερη περιοχή.

---

Συμπέρασμα: Το Μοναστήρι του Πανορμίτη είναι πολύ περισσότερα από ένα απλό θρησκευτικό μνημείο. Είναι ένα σύμβολο πίστης, ιστορίας και αρχιτεκτονικής που στέκεται επιβλητικό στον κόλπο της Σύμης… Προσκαλώντας κάθε επισκέπτη σε ένα ταξίδι στον χρόνο και την πνευματικότητα.