Γεωλογικό θρίλερ στη Σαντορίνη: Πλησιάζει ηφαιστειακή έκρηξη;

Γεωλογικό θρίλερ στη Σαντορίνη Πλησιάζει ηφαιστειακή έκρηξη; Το μάγμα ανεβαίνει και τα ρήγματα σπάνε

Η Σαντορίνη βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο της επιστημονικής κοινότητας, καθώς η σεισμική δραστηριότητα στην περιοχή παραμένει έντονη. Οι ειδικοί παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, με τον καθηγητή Φυσικών Καταστροφών, Κώστα Συνολάκη, να επισημαίνει ότι οι σεισμοί που σημειώθηκαν το βράδυ της Παρασκευής είναι ηφαιστειακής προέλευσης. Αυτό σημαίνει ότι σχετίζονται με την άνοδο του μάγματος προς την επιφάνεια, γεγονός που ενδέχεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις.

Γεωλογικό θρίλερ στη Σαντορίνη: Πλησιάζει ηφαιστειακή έκρηξη;

Παρότι η συχνότητα των σεισμών παρουσιάζει κάμψη, η φύση τους έχει αλλάξει, κάτι που κάνει τους επιστήμονες να επανεξετάζουν την κατάσταση. Σύμφωνα με το Εργαστήριο Σεισμολογίας του ΕΚΠΑ, από τις 26 Ιανουαρίου έως τις 13 Φεβρουαρίου 2025, καταγράφηκαν πάνω από 18.400 σεισμοί στην περιοχή Σαντορίνης-Αμοργού. Από αυτούς, οι 16.200 είχαν μέγεθος μεγαλύτερο από 1.0 Ρίχτερ. Ενδεικτικά, στις 13 Φεβρουαρίου σημειώθηκαν πάνω από 800 σεισμοί, με δύο από αυτούς να φτάνουν τα 4.4 Ρίχτερ. Την επόμενη ημέρα, στις 14 Φεβρουαρίου, οι σεισμοί ξεπέρασαν τους 110, με τον ισχυρότερο να αγγίζει τα 4.1 Ρίχτερ στις 22:18 τοπική ώρα.

Η άνοδος του μάγματος αποτελεί έναν από τους κύριους μηχανισμούς που μπορούν να οδηγήσουν σε ηφαιστειακή έκρηξη. Ωστόσο, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι μια έκρηξη είναι άμεση. Η ηφαιστειακή δραστηριότητα εξελίσσεται σε διάφορες φάσεις και οι επιστήμονες εξετάζουν πολλαπλές παραμέτρους προτού εξάγουν ασφαλή συμπεράσματα.

Το μάγμα, καθώς κινείται ανοδικά, αυξάνει την πίεση στα υπερκείμενα πετρώματα. Όταν η πίεση αυτή ξεπεράσει την αντοχή τους, τα πετρώματα θραύονται, δημιουργώντας ρήγματα. Η διαδικασία αυτή συνοδεύεται από σεισμική δραστηριότητα, καθώς η ενέργεια που απελευθερώνεται προκαλεί δονήσεις. Σύμφωνα με έρευνες που έχουν δημοσιευθεί στο Journal of Volcanology and Geothermal Research, η μετατόπιση του μάγματος συνδέεται άμεσα με ηφαιστειακο-τεκτονικούς σεισμούς, οι οποίοι αντικατοπτρίζουν τις προσαρμογές των πετρωμάτων στις νέες πιέσεις.

Όταν γίνεται λόγος για άνοδο μάγματος, εννοούμε ότι λιωμένο πέτρωμα από το εσωτερικό της Γης κινείται προς τα πάνω, ακολουθώντας φυσικές ρωγμές και αδύναμα σημεία του φλοιού. Αυτό μπορεί να συμβεί είτε σταδιακά είτε πιο βίαια, οδηγώντας ενδεχομένως σε ηφαιστειακή έκρηξη.

Τι είναι αυτό που προκαλεί τη θραύση των ρηγμάτων;

Καθώς το μάγμα ανέρχεται:

Ασκεί ισχυρή πίεση στον γήινο φλοιό, αναζητώντας διέξοδο προς την επιφάνεια.

Δημιουργεί νέες ρωγμές ή επεκτείνει ήδη υπάρχουσες, διασπώντας τα πετρώματα.

Προκαλεί σεισμικές δονήσεις, καθώς η ρήξη των πετρωμάτων απελευθερώνει μεγάλες ποσότητες ενέργειας.

Γιατί η κατάσταση στη Σαντορίνη προκαλεί ανησυχία;

Ως γνωστόν, η Σαντορίνη αποτελεί μια ηφαιστειακή ζώνη, γεγονός που αυξάνει την πιθανότητα συσσώρευσης μάγματος σε μικρό βάθος κάτω από το νησί. Αν συμβεί αυτό, οι πιθανότητες για ηφαιστειακή έκρηξη αυξάνονται σημαντικά. Εναλλακτικά, η αυξημένη σεισμική δραστηριότητα μπορεί να συνεχιστεί, εάν η ενέργεια δεν εκτονωθεί με διαφορετικό τρόπο.

Οι ειδικοί παρακολουθούν τις εξελίξεις ώστε να διαπιστώσουν αν το μάγμα θα φτάσει στην επιφάνεια, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ηφαιστειακή δραστηριότητα στο μέλλον.

Πότε μπορεί να συμβεί μια ηφαιστειακή έκρηξη;

Για να εκδηλωθεί ηφαιστειακή έκρηξη, πρέπει να πληρούνται συγκεκριμένες συνθήκες:

Η ποσότητα μάγματος να είναι αρκετά μεγάλη ώστε να ασκήσει έντονη πίεση.

Το μάγμα να φτάσει κοντά στην επιφάνεια και να αλληλεπιδράσει με υπόγεια ύδατα ή στρώματα πετρωμάτων που θα το παγιδεύσουν, προκαλώντας εκρηκτική αντίδραση.

Να παρατηρείται συνεχής σεισμική δραστηριότητα και αλλαγές στη μορφολογία του εδάφους που υποδεικνύουν αύξηση της πίεσης.

Να ενισχύεται η εκπομπή αερίων (διοξείδιο του θείου, CO₂), κάτι που συνήθως σημαίνει ότι το μάγμα πλησιάζει την επιφάνεια.

Εντυπωσιακές εικόνες μέσα από το ηφαίστειο της Σαντορίνης

Τι λένε οι επιστήμονες;

Σύμφωνα με το Ηφαιστειολογικό Ινστιτούτο της Ισλανδίας, οι ηφαιστειακές εκρήξεις δεν αποτελούν πάντα αναπόφευκτη συνέπεια των σεισμών ή της ανόδου του μάγματος. Το μάγμα μπορεί να παραμείνει παγιδευμένο σε βαθύτερα στρώματα και να κρυώσει χωρίς να φτάσει στην επιφάνεια.

Ωστόσο, η πρόσφατη σεισμική δραστηριότητα στη Σαντορίνη και οι εκτιμήσεις ειδικών, όπως του Κώστα Συνολάκη, υποδηλώνουν ότι η κατάσταση απαιτεί αυξημένη επαγρύπνηση. Ο καθηγητής τόνισε ότι οι σεισμοί αυτοί είναι «καθαρά ηφαιστειακοί», γεγονός που μπορεί να σημαίνει ότι το ηφαίστειο βρίσκεται σε στάδιο αφύπνισης.

Σεισμοί στο Αιγαίο: Εμφανίστηκε η χαμένη αρχαία ελληνική πόλη Αδραμύττιο

Τι θα συμβεί αν το ηφαίστειο της Σαντορίνης εκραγεί;

Σε περίπτωση ηφαιστειακής έκρηξης:

Θα υπάρξουν εκπομπές ηφαιστειακής τέφρας, επηρεάζοντας την ατμόσφαιρα και τις αερομεταφορές.

Πιθανώς να σημειωθούν ροές λάβας, αν και οι εκρήξεις στη Σαντορίνη δεν παράγουν πάντα μεγάλες ποσότητες λάβας.

Υπάρχει κίνδυνος τσουνάμι, αν η έκρηξη συμβεί στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο.

Το γεγονός ότι το μάγμα κινείται προς την επιφάνεια δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα σημειωθεί άμεσα ηφαιστειακή έκρηξη. Ωστόσο, οι επιστήμονες συνεχίζουν να παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις και θα εκδώσουν σχετικές προειδοποιήσεις εάν κριθεί απαραίτητο.