Γιατί τα σπίτια στα νησιά είναι λευκά; Γιατί παλιά τα ασβέστωναν 3 φορές το χρόνο;

Γιατί τα σπίτια στα νησιά είναι λευκά; Γιατί παλιά τα ασβέστωναν 3 φορές το χρόνο; Ο σοβαρός λόγος, η παράδοση και οι αρχαίες ρίζες αυτής της βαφής και του εθίμου…

Γιατί τα σπίτια στα νησιά είναι λευκά; Γιατί παλιά τα ασβέστωναν; Σήμερα θα ανακαλύψουμε την ιστορία του ασβεστώματος, γιατί τα σπίτια στα νησιά είναι λευκά και γιατί οι παλιοί έβαφαν τα σπίτια με ασβέστη 3 φορές το χρόνο. Αν ζείτε στην πόλη, ίσως να μην έχετε ασβεστώσει ποτέ. Όμως, όταν επισκέπτεστε το χωριό, πιθανότατα θα έχετε δει τη γιαγιά ή τον παππού να ασβεστώνουν το σπίτι τους, ακόμη και τους κορμούς των δέντρων.

Το ασβέστωμα είναι μια παράδοση που ξεκίνησε πολλά χρόνια πριν και οι γιαγιάδες μας την τηρούσαν σχολαστικά. Σήμερα, το ασβέστωμα είναι πιο συνηθισμένο στα χωριά και στις επαρχιακές πόλεις, ενώ στις μεγάλες πόλεις έχει εξαφανιστεί.

Σε αυτό το άρθρο, θα μάθουμε πώς καθιερώθηκε το ασβέστωμα, ποιος το καθιέρωσε και άλλες πολύτιμες πληροφορίες για αυτό το αγαπημένο ελληνικό έθιμο που δεν θέλουμε να χαθεί με τα χρόνια.

Η παράδοση του ασβεστώματος

Το ασβέστωμα στις αυλές των σπιτιών είναι μια συνήθεια που ξεκίνησε παλιά και κυρίως καθιερώθηκε στους ανθρώπους της επαρχίας. Επέλεγαν το λευκό χρώμα επειδή είναι συνώνυμο της καθαριότητας και της επιμέλειας.

Τα σπίτια ασβεστώνονταν τουλάχιστον τρεις φορές τον χρόνο: τα Χριστούγεννα, το Πάσχα και τον Δεκαπενταύγουστο. Επίσης, ασβεστώνονταν για μεγάλες χαρές, όπως γάμοι και βαφτίσεις, και όταν υποδέχονταν αγαπημένα πρόσωπα ή σημαντικούς επισκέπτες.

Ασβεστώνονταν το εξωτερικό των σπιτιών, οι αυλές, οι μάντρες, τα πεζούλια και ακόμη και τα δέντρα. Το Πάσχα ειδικά, το έθιμο αναβιώνει για να είναι η αυλή καθαρή και περιποιημένη κατά την πομπή του Επιταφίου την Μεγάλη Παρασκευή.

Γιατί χρησιμοποιούσαν ασβέστη;

Ο ασβέστης ήταν φθηνό και εύχρηστο υλικό. Δεν απαιτούσε ιδιαίτερες αναλογίες, με ένα πρώτο χέρι αραιό και ένα δεύτερο πιο πυκτό, προσθέτοντας λίγο λουλάκι για φωτεινότητα και μια χούφτα χοντρό αλάτι ή ζάχαρη για να μην ξεβάφει.

Οι νοικοκυρές σε κάθε γειτονιά συναγωνίζονταν για τις πιο λεπτές και ίσιες γραμμές στο ασβέστωμα και για την πιο περιποιημένη δουλειά, προσέχοντας να λερώσουν όσο το δυνατόν λιγότερο.

Οι ρίζες της παράδοσης του ασβεστώματος

Όταν κατέφθασαν οι Έλληνες της Σμύρνης το 1922, τους παραχωρήθηκαν τα πιο παλιά, κακής κατασκευής πετρόκτιστα σπίτια. Συστήνοντας σε έναν πιο άνετο και καθαρό τρόπο ζωής, οι Σμυρνιοί αναζήτησαν τρόπους να ομορφύνουν και να καθαρίσουν τα σπίτια τους, ξεκινώντας από τις αυλές.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η παράδοση του ασβεστώματος είναι βαθιά ριζωμένη στην ελληνική συνείδηση από την εποχή των αρχαίων πόλεων. Στη Μυκηναϊκή περίοδο, οι τοίχοι ασβεστώνονταν με ασβέστη, άμμο, φυτικές και ζωικές ίνες. Στο Βυζάντιο, χρησιμοποιήθηκε ο ασβέστης ως υλικό στερέωσης των κατοικιών.

Η χρήση του ασβέστη για λόγους υγιεινής

Το ασβέστωμα γινόταν για να δείχνει το σπίτι πιο καθαρό. Το 1350 μ.Χ., λόγω της πανώλης στη… Μεσόγειο, η Δημοκρατία της Γένοβας επέβαλε το ασβέστωμα των σπιτιών και των γύρω χώρων για λόγους υγιεινής.

Αργότερα, η πρακτική αυτή εξαπλώθηκε σε άλλες περιοχές, όπως η Ισπανία και οι Αραβικές πόλεις. Στο Γιβραλτάρ, το ασβέστωμα εφαρμόστηκε συστηματικά για προληπτικούς λόγους από το 1704 και μετά. Στην Ελλάδα, το μέτρο αυτό υιοθετήθηκε περιορισμένα το 1928 λόγω της επιδημίας δάγκειου πυρετού.

Το υποχρεωτικό λευκό χρώμα στη δικτατορία

Το λευκό χρώμα στα σπίτια καθιερώθηκε κατά την εποχή του… Ιωάννη Μεταξά και συνέχισε να είναι υποχρεωτικό κατά τη διάρκεια της Χούντας. Σήμερα, τα λευκά σπίτια των νησιών παραμένουν ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα… Αντανακλώντας τις ακτίνες του ήλιου και διατηρώντας τα δροσερά το καλοκαίρι. Το ασβέστωμα εξακολουθεί να είναι παράδοση και σημάδι νοικοκυροσύνης.

Το ασβέστωμα ως βασικό απολυμαντικό

Ο ασβέστης θεωρήθηκε το βασικό απολυμαντικό πριν τη διάδοση της χλωρίνης. Στα νησιά, το ασβέστωμα τρεις φορές τον χρόνο θεωρείτο αναγκαίο για την απολύμανση των σπιτιών και την προστασία από τις ασθένειες, όπως η φυματίωση.