Ηνίοχος των Δελφών: Τα συγκλονιστικά μυστικά που κρύβει και το μυστήριο με το εσωτερικό του

Οι ερευνητές, μετά από τριετή μελέτη (2019-2021), δηλώνουν ότι καταφέρνουν να αποκαταστήσουν την αρχική όψη του αγάλματος με εντυπωσιακή ακρίβεια. Τα ευρήματά τους θα παρουσιαστούν την 1η Δεκεμβρίου μέσω ενός ντοκιμαντέρ, ενώ θα ακολουθήσει και ένα επιστημονικό συνέδριο για την πλήρη ανάλυση της μελέτης.
«Για πρώτη φορά έχουμε τη σωστή εικόνα του Ηνιόχου βασισμένη σε αναλύσεις που δεν είχαν γίνει ποτέ μέχρι σήμερα. Είναι ένας γνωστός άγνωστος, τον οποίο καταφέραμε να ξεκλειδώσουμε. Καθετί που παρουσιάζουμε είναι απολύτως τεκμηριωμένο», λέει στα «ΝΕΑ» η διευθύντρια της Γαλλικής Σχολής Αθηνών Βερονίκ Σανκόφσκι.

«Τα χρώματα δεν είναι επίθετα. Πρόκειται για διαφορετικά κράματα μετάλλων, στη σύνθεση των οποίων οφείλεται και το διαφορετικό χρώμα», εξηγεί ο προϊστάμενος της Υπηρεσίας Συντήρησης της Γαλλικής Σχολής Αθηνών, Αριστοφάνης Κωνσταντάτος, και επισημαίνει ότι το χαρακτηριστικό πράσινο χρώμα του Ηνιόχου, που έχει πλέον συνδεθεί με την εικόνα του, δεν ήταν το αρχικό του. Αντίθετα, προέρχεται από ανθρακικές αποθέσεις που έχουν σχηματιστεί στην επιφάνεια του μετάλλου λόγω της φυσικής διάβρωσης. Στην εποχή του, το άγαλμα δεν είχε αυτή την όψη. Όσοι το έβλεπαν στο Ιερό του Απόλλωνα στους Δελφούς έβλεπαν έναν λαμπερό αθλητή από χρυσαφί ορείχαλκο, έναν νικητή της αρματοδρομίας των Πυθίων.

Τα μάτια του ήταν κατασκευασμένα από πολύτιμους λίθους με εντυπωσιακή λεπτομέρεια: ο μαύρος οψιδιανός απέδιδε την κόρη, ο καστανός καλχηδόνιος την ίριδα, ο μαγνησίτης το λευκό τμήμα του ματιού και το κοράλλι σχημάτισε τον δακρυϊκό αδένα.

Ανακαλύπτοντας το εσωτερικό του αγάλματος

Αν και η αποκατάσταση της πραγματικής όψης του Ηνιόχου αποτελεί ένα σημαντικό εύρημα, δεν είναι η μόνη από την κάλυψη της μελέτης. Για πρώτη φορά, οι επιστήμονες κατάφεραν να εξετάσουν το εσωτερικό του γλυπτού, ανακαλύπτοντας στοιχεία για τη διαδικασία κατασκευής του και καταλήγοντας σε εντυπωσιακά, απρόσμενα συμπεράσματα. «Είναι γεγονός ότι προέκυψαν πολλές εκπλήξεις. Μία από αυτές είναι ότι ο Ηνίοχος δεν είναι μονοκόμματος. Πρόκειται για ένα σύνθετο γλυπτό που αποτελείται από πολλά διαφορετικά τμήματα – άγνωστο ακόμη πόσα ακριβώς καθώς η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη -, ενωμένα με “ραφές”, κάτι που δεν γνωρίζαμε, καθώς εξωτερικά είναι τόσο τέλειος, ώστε οι ενώσεις να μη διακρίνονται διά γυμνού οφθαλμού», λέει ο Αριστοφάνης Κωνσταντάτος και η Βερονίκ Σανκόφσκι προσθέτει: «Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι ότι δεν έχουν όλα τα τμήματα του Ηνιόχου την ίδια προέλευση. Το υλικό για το κυρίως σώμα εκτιμούμε ότι προέρχεται από τη Σίφνο, αλλά έχουμε εντοπίσει ακόμη τουλάχιστον τέσσερα κράματα και λίθους με καταγωγή από τις Κυκλάδες έως την ιταλική χερσόνησο. Κι αυτή η διαπίστωση κάνει τον Ηνίοχο να μοιάζει με ένα πορτρέτο του ελληνικού κόσμου του 5ου αι. π.Χ. που δεν θα μπορούσε να βρίσκεται πουθενά αλλού πέρα από τον Ομφαλό της Γης, τους Δελφούς. Εκείνο όμως που ξεπέρασε κάθε φαντασία είναι πόσο προχωρημένες ήταν οι τεχνικές γνώσεις των καλλιτεχνών στις αρχές του 5ου αι. π.Χ. Οι πληροφορίες που είχαμε από τις πηγές δεν ήταν λεπτομερείς. Μέχρι τώρα βασιζόμασταν σε υποθέσεις και τώρα έχουμε τις αποδείξεις».

Χρησιμοποιώντας προηγμένες τεχνολογικές μεθόδους και μη καταστρεπτικές διαγνωστικές τεχνικές, η ερευνητική ομάδα κατάφερε για πρώτη φορά να εξετάσει το εσωτερικό του Ηνιόχου. «Θυμίζει συμπιεσμένο αδρό πηλόχωμα», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Κωνσταντάτος. Οι επιστήμονες εντόπισαν επίσης τις καρφίδες που συγκρατούσαν το πήλινο πρόπλασμα, πάνω στο οποίο χυτεύτηκε το άγαλμα, ενώ δείγματα χώματος από την πυρήνα του γλυπτού έχουν ήδη ληφθεί για περαιτέρω ανάλυση.

Ευπαλίνειο όρυγμα: Τα μυστικά και το θαύμα των αρχαίων Ελλήνων

Ένα «πυρηνικό εργαστήριο» στο μουσείο

Για να επιτευχθούν αυτά τα αποτελέσματα και να αποκαλυφθεί όχι μόνο η αρχική εικόνα του Ηνιόχου αλλά και τα κρυμμένα μυστικά του, στήθηκε ένα διαγνωστικό κέντρο γύρω από το άγαλμα, καθώς η μετακίνησή του ήταν αδύνατη. Η ακτινογράφηση απαιτούσε τη χρήση ραδιενεργής πηγής ιριδίου – μια διαδικασία που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα σε δημόσιο χώρο.

Το έργο ήταν ιδιαίτερα απαιτητικό, καθώς το ερευνητικό συνεργείο έπρεπε να στήνει και να αποσύρει καθημερινά τον εξοπλισμό, ακολουθώντας αυστηρά πρωτόκολλα ασφαλείας υπό την καθοδήγηση του «Δημοκρίτου». Συχνά, οι μελετητές εργάζονταν μέχρι τα μέσα για να ολοκληρώσουν τις αναλύσεις τους.

Εκτός από τις ακτινογραφίες, το άγαλμα εξετάστηκε και με το ιατρικό ενδοσκόπιο, το οποίο πέρασε μέσα από φυσικές οπές που έχουν δημιουργηθεί λόγω θραύσεων στις πλάτες και μικρές διατρήσεις στα πόδια, αποκαλύπτοντας πολύτιμες λεπτομέρειες της κατασκευής του. Επιπλέον, για τη διερεύνηση της εσωτερικής δομής του χρησιμοποιήθηκαν υπέρηχοι. Δεδομένου ότι το συμβατικό ιατρικό τζελ είναι υδατοδιαλυτό και θα μπορούσε να προκαλέσει φθορά στο μέταλλο, δημιουργήθηκε ένα ειδικό υλικό που επέτρεψε την ασφαλή διεξαγωγή της εξέτασης.

Καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο: Η «Τρύπα της Μοίρας», η σαρκοφάγος, και τα μυστήρια

«Εν κατακλείδι μπορούμε να πούμε ότι ο Ηνίοχος είναι αποτέλεσμα συσσωρευμένης εμπειρίας. Είναι το απόσταγμα της τέχνης και της τεχνολογίας της εποχής», καταλήγουν η Βαλερί Σανκόφσκι και ο Αριστοφάνης Κωνσταντάτος επισημαίνοντας πως η έρευνα δεν έχει ολοκληρωθεί. «Υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος και πολλή δουλειά. Το μεγάλο κέρδος είναι ότι δουλέψαμε πάνω στον Ηνίοχο που είναι με βεβαιότητα χρονολογημένος και μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο και οδηγός για άλλες μελέτες και συγκρίσεις. Τα συμπεράσματα της έρευνάς μας είναι το δώρο του Ηνιόχου προς τον κόσμο».