Κυριακή των Βαΐων 2025: Σημασία, έθιμα και παραδόσεις

Η Κυριακή πριν από την Μεγάλη Εβδομάδα είναι αφιερωμένη στην πανηγυρική είσοδο του Ιησού Χριστού στην Ιερουσαλήμ. Σύμφωνα με τα Ευαγγέλια, ο Ιησούς εισήλθε στην πόλη καθισμένος πάνω σε ένα νεαρό γαϊδουράκι, ενώ το πλήθος τον υποδέχθηκε με ενθουσιασμό. Στρώνοντας στο πέρασμά του τα ρούχα τους και κλαδιά φοινίκων, και αναφωνώντας «Ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου».

Έθιμα

Σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος, στις εκκλησίες, μετά την πρωινή λειτουργία, διανέμονται στους πιστούς βάγια, τα οποία σε πολλές περιοχές αντικαθίστανται από φύλλα δάφνης, ελιάς ή άλλα ευλογημένα κλαδιά. Σύμφωνα με τις τοπικές παραδόσεις και την αναφορά των Ευαγγελίων. Η φράση «μετά βαΐων και κλάδων» έχει άμεση αναφορά σε αυτή την εορτή και χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια θριαμβευτική υποδοχή.

Το εσπέρας της Κυριακής των Βαΐων, στις εκκλησίες ψάλλεται κατ’ οικονομίαν ο όρθρος της Μεγάλης Δευτέρας. Όπου τιμάται ο Ιωσήφ ο Πάγκαλος και γίνεται αναφορά στην παραβολή της ξηρανθείσης συκής. Ο Ιωσήφ, δισέγγονος του Αβραάμ και αγαπημένος γιος του Ιακώβ, υπέστη πολλές δοκιμασίες. Και θεωρείται από την Εκκλησία ως προεικόνιση του Χριστού και των παθών Του. Η υμνογραφία της ημέρας επικεντρώνεται στον Ιωσήφ και στο θαύμα της συκιάς. Με γνωστούς ύμνους όπως το «Ιδού ο Νυμφίος» και το «Τον νυμφώνα σου βλέπω».

Ευαγγελικό ανάγνωσμα της ημέρας

Το Ευαγγελικό ανάγνωσμα της ημέρας (Κατά Ματθαίον κα’ 18-43) περιγράφει την πορεία του Ιησού προς τα Ιεροσόλυμα, όπου, πεινασμένος, καταράστηκε μια άκαρπη συκιά που αμέσως ξεράθηκε. Διδάσκοντας στους μαθητές του τη δύναμη της πίστης.

Επιπλέον σε όλη την Ελλάδα, η Κυριακή των Βαΐων συνδέεται με διάφορα έθιμα. Στο χωριό Πετροκέρασα Χαλκιδικής, τεμάχιο του Τιμίου Σταυρού από τη Μονή Ξηροποτάμου Αγίου Όρους λιτανεύεται κάθε χρόνο από το 1768. Σε ανάμνηση της σωτηρίας του χωριού από θανατηφόρα επιδημία. Στην Κέρκυρα, γίνεται μεγάλη λιτανεία του σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα, συνοδευόμενη από τις φιλαρμονικές. Για την απαλλαγή του νησιού από την πανώλη το 1629.

Επίσης στα βάγια που λαμβάνουν οι πιστοί, αποδίδονται λαϊκές δοξασίες για μαγικές ιδιότητες και προστασία από τη βασκανία, γι’ αυτό και τα φυλάσσουν στα εικονοστάσια των σπιτιών τους. Συνηθίζονται επίσης τα βαγιοχτυπήματα. Όπου οι άνθρωποι χτυπούν ελαφρά ο ένας τον άλλον με τα βάγια, σε μια παλιά πίστη για μετάδοση της ζωογόνας δύναμης των κλαδιών. Σε κάποιες περιοχές, παλαιότερα, άδονταν και ειδικά κάλαντα την Κυριακή των Βαΐων.

Η είσοδος του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, αν και θριαμβευτική, σηματοδοτεί την έναρξη του δρόμου προς το μαρτύριο και την Ανάσταση. Η Εκκλησία μας, μέσα από τους ύμνους της, αναφέρεται στην ταφή και την ανάσταση του Χριστού μέσω του Βαπτίσματος. Καλώντας τους πιστούς να τον υμνήσουν ως Σωτήρα και Βασιλέα. Παρά την περίοδο της Σαρακοστής, την Κυριακή των Βαΐων επιτρέπεται η κατανάλωση ψαριού. Γεγονός που αποτυπώνεται και σε παιδικά τραγουδάκια. Τα βάγια, σύμβολα νίκης και αναγέννησης, πλέκονται σε διάφορα σχέδια. Όπως σταυρούς και ψάρια (σύμβολο των πρώτων Χριστιανών), και χρησιμοποιούνται για τον στολισμό των εκκλησιών και των σπιτιών.