Γιατί δεν πάει καλά ο τουρισμός φέτος στην Ελλάδα; Το μεγάλο στοίχημα της Όλγας Κεφαλογιάννη και οι ‘φίλοι’ μας που μας γύρισαν την πλάτη

Η αλήθεια είναι ότι η προεκλογική δήλωση του Νίκου Δένδια πως «η τουριστική σεζόν δεν πάει καλά φέτος, επειδή είχαμε βάλει τον πήχη στον ουρανό» αιφνιδίασε. Ο ίδιος απέδωσε τα αίτια στην ακρίβεια και στον καιρό που δεν βοήθησε.

Το ίδιο διάστημα άρχισαν να έρχονται κι άλλα κακά μαντάτα στο φως. Ο πρόεδρος του Παγκρήτιου Συλλόγου Ξενοδόχων Μανώλης Τσακαλάκης δήλωνε στην ΕΡΤ, εμφανώς ανήσυχος, ότι τους τελευταίους μήνες έγιναν μαζικά 950.000 ακυρώσεις από Γερμανούς τουρίστες που ήταν να έρθουν στη χώρα μας, λόγω των υπέρογκων αυξήσεων των αεροπορικών εταιριών. Λίγο πριν μαθαίναμε για σοβαρές ελλείψεις προσωπικού στις ελληνικές επιχειρήσεις τουρισμού, που άγγιζαν τις 80.000, με κίνδυνο την ποιοτική υποβάθμιση των υπηρεσιών.

Η παρτίδα για την Ελλάδα κρίνεται πάντα το καλοκαίρι, που αποτελεί το κρίσιμο βαρόμετρο για τις αφίξεις και κυρίως για τα έσοδα. Βεβαιότητες δεν φαίνεται να υπάρχουν, ενώ ο ανταγωνισμός με τις γειτονικές μας χώρες είναι πιο σκληρός από ποτέ, όπως αποδεικνύεται από τα στοιχεία που παρουσιάζουμε σήμερα. Ναι μεν η Ελλάδα εμφανίζει μια άνοδο σε σχέση με πέρυσι, που ήταν μια αρκετά καλή χρονιά, όμως η τάση άλλων χωρών της περιοχής μας είναι σαφώς πιο δυναμική.

Πιάνουν δουλειά στο Υπουργείο Τουρισμού η Όλγα Κεφαλογιάννη και η Έλενα Ράπτη

Οι δύο ικανές και φιλόδοξες πολιτικοί ξεκινούν έχοντας μπροστά τους μια μεγάλη πρόκληση που αφορά την πιο ισχυρή «βιομηχανία» της Ελλάδας, και, δυστυχώς, τη μοναδική πρακτικά για την προσέλκυση σημαντικών εσόδων από το εξωτερικό. Στόχος είναι να κερδηθεί ένα στοίχημα που, δίχως τη δική τους ευθύνη, υπάρχει φόβος ότι μπορεί και να χαθεί για το 2023.

Γιατί καταρρέει η Μύκονος;

Το τουριστικό blue chip της χώρας είναι η Μύκονος, αλλά τα πράγματα δεν είναι το ίδιο καλά με πέρυσι. Οι προγραμματισμένες αεροπορικές θέσεις έως το τέλος Οκτωβρίου είναι μειωμένες κατά 17,1% σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα, σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ). Στο «μείον», περίπου στο 7%, είναι και η Σαντορίνη.

Στην πραγματικότητα ακόμα και η περσινή χρονιά, παρά τις θριαμβολογίες της προηγούμενης κυβέρνησης, ήταν κάτω από τον πήχη του 2019, που είχε οριστεί ως στόχος. Στη χώρα μας ήρθαν 3.500.000 λιγότεροι τουρίστες σε σχέση με την τελευταία χρονιά πριν από την πανδημία, ενώ, παρά το πρωτοφανές κύμα ακρίβειας το 2022, τα έσοδα ήταν τελικά λιγότερα κατά 400.000.000 ευρώ σε σύγκριση με το 2019, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία.

Ξεκινήσαμε καλά αλλά…

Φέτος η χρονιά άρχισε ενθαρρυντικά μέχρι την άνοιξη, αλλά ξαφνικά η αισιοδοξία κόπασε μετά τις σχεδόν 1.000.000 ακυρώσεις από τη Γερμανία για το καλοκαίρι. Το «χρυσό» 2019 είχαν έρθει στην Ελλάδα σε όλη τη διάρκεια του έτους 4.000.000 Γερμανοί τουρίστες και πέρυσι 4.300.000, οι περισσότεροι από κάθε άλλη χώρα, με πολύ πίσω τους δεύτερους Γάλλους (1.700.000). Αν ακύρωσε ο ένας στους τέσσερις Γερμανούς που αναμενόταν για το φετινό καλοκαίρι, τότε προκύπτει σοβαρό ζήτημα.

Πάντως, την περίοδο Ιανουαρίου – Μαΐου 2023 καταγράφηκαν 5.300.000 αφίξεις, είχαμε δηλαδή αύξηση 1.200.000 ξένων τουριστών (29,3%) σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2022, σύμφωνα με το ΙΝΣΕΤΕ. Ομως η αύξηση έως τον Απρίλιο ήταν στο 52,5%. Ο Μάιος, μήνας προάγγελος του καλοκαιριού, δεν πήγε καλά, δίνοντας μόνο ένα απρόσμενο 14,6%.

Ακόμα μία διάσταση έχει να κάνει με τους ταξιδιώτες εντός κι εκτός Ε.Ε. Πέρυσι οι τέσσερις στους 10 τουρίστες που ήρθαν στην Ελλάδα προήλθαν από τις χώρες της ευρωζώνης. Φέτος μειώθηκαν σε σχεδόν τρεις στους 10 στο πρώτο τετράμηνο του έτους. Μια εξήγηση είναι ότι οι Ευρωπαίοι επιλέγουν πλέον χώρες εκτός ευρώ, λόγω ακρίβειας και πληθωρισμού.

Για τους κρίσιμους μήνες του καλοκαιριού τα στοιχεία αναμένονται με αγωνία, ειδικά για τον Ιούνιο, που θα δείξει αν γυρίζει το κλίμα. Εως τον Απρίλιο, πάντως, είχαν έρθει 385.000 Γερμανοί (+18,7%), 197.000 Γάλλοι (+34%) και 271.000 Βρετανοί (+26,1%). Παρεμπιπτόντως, ο κάποτε κραταιός ρωσικός τουρισμός έχει σχεδόν εκμηδενιστεί, αφού μόλις 5.000 άτομα ήρθαν στην Ελλάδα κατά το πρώτο πεντάμηνο.

Ομως, ακόμα και μια χρονιά που ίσως δεν ξεπεράσει τις προσδοκίες μπορεί να αντιμετωπιστεί. Το νέο γήπεδο ενδιαφέροντος για την Ελλάδα έχει να κάνει πλέον με τον ανταγωνισμό. Κι εκεί τα νέα δεν είναι σίγουρα καλά…

Οι ‘φίλοι’ μας οι Γερμανοί μας γύρισαν την πλάτη και πάνε Τουρκία και Αλβανία

Το +29,3% της Ελλάδας το πρώτο πεντάμηνο φαντάζει καλό. Αν, όμως, συγκρίνουμε τις διπλανές μας χώρες, θα δούμε πως αυτές καλπάζουν. Ολο και περισσότεροι Ευρωπαίοι πολίτες που έχουν ευρώ βλέπουν τα εισοδήματά τους να μειώνονται λόγω πληθωρισμού. Δυσφορούν με τις «ντοπαρισμένες» τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων, αλλά και την ακρίβεια σε τουριστικούς προορισμούς εντός ευρωζώνης.

Ετσι φαίνεται πως προσπαθούν, κυρίως από φέτος, να βρουν διέξοδο σε πιο φτηνές χώρες εντός Ευρώπης αλλά εκτός ευρωζώνης. Προορισμοί που ήταν εκτός του τουριστικού χάρτη για δεκαετίες, όπως η Αλβανία, εκτινάσσουν τα έσοδά τους, ενώ επιστρέφουν ξανά στον ανταγωνισμό και χώρες της βόρειας Αφρικής, όπως η Αίγυπτος και το Μαρόκο.

Πανηγυρίζει ο Ράμα

Στις 19 Ιουνίου ο Αλβανός πρωθυπουργός Εντι Ράμα ανακοίνωσε ότι ο τουρισμός στους πρώτους μήνες της χρονιάς έχει παρουσιάσει αύξηση κατά 54% σε σχέση όχι με πέρυσι αλλά με το 2019, που ήταν και η τελευταία καλή χρονιά για τον παγκόσμιο τουρισμό. Οι επιδόσεις αυτές τοποθετούν τη χώρα στην πρώτη θέση της ευρωπαϊκής και στην τρίτη της παγκόσμιας κατάταξης με τις χώρες που σημειώνουν τη μεγαλύτερη τουριστική ανάπτυξη.

H συγκεκριμένη λίστα είναι του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού του ΟΗΕ. Στις 20 χώρες απ’ όλο τον κόσμο με την ισχυρότερη τουριστική δυναμική φέτος βρίσκονται επτά ευρωπαϊκές, εκ των οποίων οι τέσσερις πολύ κοντινές μας: Αλβανία, Βουλγαρία, Σερβία και Βοσνία. Υπάρχουν επίσης η Τουρκία και το Μαρόκο, χώρες άμεσα ανταγωνιστικές κι αυτές με την Ελλάδα στον τουρισμό. Ειδικά η τουρκική λίρα, που βρίσκεται στα τάρταρα, μοιάζει τώρα ακόμα πιο ελκυστική.

Δύο από τις τουριστικές χώρες της ευρωζώνης που δείχνουν να αντέχουν στην παρούσα πληθωριστική συγκυρία είναι η Πορτογαλία και η Κύπρος. Η πρώτη συγκαταλέγεται στην 20άδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, ενώ η Κύπρος στο πρώτο πεντάμηνο του 2023 παρουσιάζει αύξηση στους τουρίστες κατά 33,3% και 41,5% στα έσοδα, σύμφωνα με τη στατιστική υπηρεσία της χώρας. Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι στη Βουλγαρία έχουν ήδη γίνει 1.700.000 κρατήσεις για τη χειμερινή περίοδο, αύξηση 24% σε σχέση με την προηγούμενη σεζόν και 6% σε σχέση με το 2019, όπως δήλωσε ο υπουργός Τουρισμού Ιλίν Ντιμιτρόφ.

Τρίβει τα χέρια του ο Ερντογάν

H Τουρκία, που είχε εκατομμύρια ακυρώσεις μετά τον καταστροφικό σεισμό, δείχνει να συνέρχεται. Τον Μάιο υποδέχθηκε 4.500.000 τουρίστες, αύξηση 16% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα πέρυσι και 0,26% πάνω από το 2019. Στην κορυφή της λίστας επισκεπτών είναι οι Ρώσοι (640.844) και ακολουθούν πλέον οι Γερμανοί (617.617) και οι Βρετανοί (452.724). Συνολικά το πρώτο πεντάμηνο η Τουρκία μετράει πάνω από 14.000.000 τουρίστες. Και είναι στο +32% στα έσοδα, παρά τις απώλειες επισκεπτών λόγω του σεισμού. Με 1.800.000 Ρώσους, 1.600.000 Γερμανούς και πάνω από 1.000.000 Βουλγάρους. Ακολουθούν οι Βρετανοί και οι Ιρανοί!

Ιστορικό ρεκόρ αφίξεων ανακοίνωσε και η Κροατία, που εντάχθηκε στη ζώνη του Σένγκεν από την 1η Ιανουαρίου. «Οι διανυκτερεύσεις έχουν αυξηθεί στο πρώτο πεντάμηνο του έτους κατά 11% σε σχέση με το 2019» δήλωσε πριν από λίγες μέρες ο διευθυντής του Κροατικού Τουριστικού Συνδέσμου Κρ. Στάνισιτς: «Ο τομέας σημείωσε έσοδα ρεκόρ, άνω των 13 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2022, και φέτος περιμένουμε ακόμα υψηλότερα».

Ο Αιγύπτιος υπουργός Τουρισμού Αχμέντ Ισά ανακοίνωσε ότι τους πρώτους μήνες του 2023 η χώρα του έχει υποδεχθεί διπλάσιο (!) αριθμό τουριστών σε σχέση με πέρυσι και ότι φέτος στοχεύει σε ρεκόρ 30.000.000 επισκεπτών: «Εχουμε τέσσερις φορές περισσότερες πτήσεις από τη Γερμανία σε σχέση με τους πρώτους μήνες του 2022» είπε.

«Economist»: Τρεις παράγοντες που βάζουν φωτιά σε παγκόσμιο επίπεδο

Αυτό το καλοκαίρι βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη η μεγαλύτερη μανία διακοπών εδώ και χρόνια. Σε όλο τον κόσμο οι τουρίστες έχουν ξαμοληθεί για τις λεγόμενες «διακοπές εκδίκησης» μετά τα lockdowns λόγω πανδημίας. Οι αφίξεις τουριστών παγκοσμίως αναμένεται να φτάσουν φέτος στο 95% των προ πανδημικών επιπέδων. Από 63% το 2022, όπως εκτιμά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού.

Ο κόσμος διψάει για ηλιόλουστες αποδράσεις. Οι τουριστικοί πράκτορες κατακλύζονται από κρατήσεις σε παγκόσμια κλίμακα. Οι «πολυεθνικές» αλυσίδες ξενοδοχείων σημειώνουν κέρδη ρεκόρ. Η EasyJet αύξησε τις προβλέψεις της για τα κέρδη δύο φορές αυτή τη χρονιά. Η IAG και η Ryanair επέστρεψαν στα κέρδη πρώτη φορά από την έναρξη της πανδημίας. Και η Singapore Airlines μοιράζει ως μπόνους αποδοχές οκτώ μηνών!

Με τους αεροπορικούς ναύλους να αυξάνονται ταχύτερα από τον πληθωρισμό, τα αφεντικά των παγκόσμιων αεροπορικών εταιριών αναμένουν τώρα 9,8 δισ. δολάρια σε καθαρό εισόδημα φέτος, υπερδιπλάσιο από το ποσό που αρχικά είχε προβλεφθεί, σύμφωνα με τη Διεθνή Ενωση Αεροπορικών Μεταφορών. Υπάρχουν όμως ανησυχητικά νέα.

Σύμφωνα με τον «Economist», ο τουρισμός διεθνώς μπορεί να είναι τσιμπημένος προς το παρόν, αλλά είναι αμφίβολο αν αυτή η ανάκαμψη θα διατηρηθεί, εξαιτίας τριών παραγόντων:

1. Ο πρώτος παράγοντας που θα καθορίσει το πόσο θα διαρκέσει αυτή η άνοδος αφορά τη ζήτηση. Οσο οι οικονομίες συνεχίζουν να πολεμούν με τον πληθωρισμό και οι κεντρικές τράπεζες προχωρούν κάθε τόσο σε αυξήσεις επιτοκίων εκτιμάται ότι οι τουρίστες μπορεί τελικά να μειώσουν δραστικά προσεχώς τις δαπάνες τους για διακοπές.

Ηδη οι Κινέζοι τουρίστες, η τρίτη μεγαλύτερη χώρα τουριστών διεθνώς το 2019, μετά τους Αμερικανούς και τους Γερμανούς, δείχνουν τάση για μείωση των ταξιδιών. Από πέρυσι, οπότε η Κίνα χαλάρωσε τους περιορισμούς για τον Covid, οι Κινέζοι ξεχύθηκαν. Ομως, όπως υπολογίζει η Accor, ο Νο 1 κολοσσός ξενοδοχείων στην Ευρώπη, το 75% των Κινέζων ταξιδιωτών θα επιλέξει για φέτος είτε διαμονές εντός Κίνας είτε σε πολύ κοντινούς προορισμούς.

2. Ο δεύτερος παράγοντας έχει να κάνει με τα αεροπλάνα. Υπάρχει ραγδαία άνοδος του κόστους καυσίμων για τα αεροπλάνα και τα εισιτήρια έχουν αυξηθεί. Οι αεροπορικές εταιρίες για να συνεχίσουν την κερδοφορία τους δεν θα ρίξουν εύκολα τις τιμές. Παρατηρείται επίσης έλλειψη προσωπικού αεροδρομίου σε πολλές χώρες. Το 25% των πτήσεων στις ΗΠΑ ακυρώθηκε ή καθυστέρησε το περασμένο καλοκαίρι, κάτι που μεταφράζεται σε απώλειες εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων.

3. Ο τρίτος παράγοντας έχει να κάνει με την προσφορά εργαζομένων που είναι πρόθυμοι να δουλέψουν στον τουρισμό. Η Βρετανία αύξησε τους μισθούς για τους εργαζομένους του τουρισμού και σήμερα είναι κατά 15% υψηλότεροι από ό,τι προ πανδημίας. Ομως τα ξενοδοχεία εξακολουθούν να ζορίζονται για να καλύψουν τις κενές θέσεις.

Η παγκόσμια τουριστική βιομηχανία αντιπροσωπεύει το 9,5% του ΑΕΠ. Το 6% των εξαγωγών (1,4 τρισ. δολάρια), το 30% των υπηρεσιών εξαγωγών και μία στις δέκα θέσεις εργασίας. Ομως οι ξένοι αναλυτές ήδη εκτιμούν ότι είναι θέμα χρόνου η οικονομική πραγματικότητα να πλήξει και τον τουρισμό.