Πως «γεννήθηκε» η Barbie; Σεξουαλικά σκάνδαλα και οικονομικά εγκλήματα – Η αμαρτωλή ιστορία της Mattel

Η Ρουθ Χάντλερ, η γυναίκα που υποδύεται η Ρέα Πέρλμαν στη νέα ταινία Barbie, προσφέρει συμπόνια και σοφία στη Μάργκοτ Ρόμπι σε μια στιγμή που η μακάρια κούκλα της αντιμετωπίζει μια υπαρξιακή κρίση. Η Χάντλερ φαίνεται να γνωρίζει την Barbie καλύτερα από τον εαυτό της. Είναι μια στιγμή κατά την οποία η κούκλα συναντά κυριολεκτικά τον δημιουργό της.

Η πραγματική Ρουθ Χάντλερ υπήρξε ένας ζωντανός θρύλος της βιομηχανίας παιχνιδιών που βοήθησε να γίνει η Mattel μια παγκόσμια δύναμη, σε μεγάλο βαθμό χάρη στην Barbie, η οποία παρουσιάστηκε το 1959.

Η πραγματική Χάντλερ πέθανε το 2002 σε ηλικία 85 ετών, οπότε η εμφάνισή της στην ταινία είναι περισσότερο ιδιόρρυθμη παρά ρεαλιστική. Αλλά η ταινία περιλαμβάνει αρκετές λεπτομέρειες που είναι γνήσιες. Η πλήρης αλήθεια για τη ζωή της, σε πολλές περιπτώσεις, είναι ακόμα πιο παράξενη από ό,τι μπορεί να συνειδητοποιήσουν ακόμα και οι πιο φανατικοί θαυμαστές της Barbie.

Ο χαρακτήρας της Πέρλμαν λέει στην Barbie ότι έκανε μαστεκτομή. Αυτό είναι αλήθεια. Η Χάντλερ είχε καρκίνο του μαστού τη δεκαετία του 1970. Χρησιμοποίησε επίσης την τεχνογνωσία πλαστικής που είχε συγκεντρώσει από τα χρόνια που εργαζόταν στη βιομηχανία παιχνιδιών για να επινοήσει προσθετικά αξεσουάρ στήθους για άλλες γυναίκες σαν εκείνη και ξεκίνησε μια εντελώς νέα επιχείρηση, την Nearly Me, η οποία εξακολουθεί να πουλάει προϊόντα μέχρι σήμερα.

Η κινηματογραφική εκδοχή της Ρουθ Χάντλερ υπαινίσσεται επίσης με πικρόχολο τρόπο ότι αναγκάστηκε να φύγει από τη Mattel λόγω σύγκρουσης για οικονομικά προβλήματα. Αυτό προκαλεί γέλια στην ταινία, αλλά βασίζεται και στην αλήθεια. Το σκάνδαλο συμπεριέλαβε όχι μόνο τη Χάντλερ αλλά και άλλους που εργάζονταν στην εταιρεία κατασκευής παιχνιδιών.

«Τέσσερα πρώην στελέχη της Mattel μεταξύ των πέντε που παραπέμπονται σε δίκη για κατηγορίες συνωμοσίας» έγραφε ο τίτλος της εφημερίδας New York Times, το 1978.

Οι Times ανέφεραν ότι η Χάντλερ είχε κατηγορηθεί για παραποίηση «εσωτερικών επιχειρηματικών αρχείων που αφορούσαν τα κέρδη και τις πωλήσεις το 1971, 1972 και 1973, έτσι ώστε να μπορούν να επηρεάσουν την αγοραστική τιμή της μετοχής της Mattel».

Η Barbie δεν ήταν νοικοκυρά

Η Χάντλερ ήταν πρωτοπόρος σε μια εποχή που η κοινωνία υποβίβαζε τις περισσότερες γυναίκες στο ρόλο της νοικοκυράς, και η επιχειρηματική της δεινότητα την κατέστησε τρομερό στέλεχος με στρατηγικό όραμα.

Ωστόσο, όπως γράφει η Ρόμπιν Γκέρμπερ στη βιογραφία της του 2009, Barbie and Ruth, «είχε επίσης επιτρέψει παραποιήσεις των βιβλίων της εταιρείας, και οι διαμαρτυρίες της για την αθωότητά της, η άρνησή της να αναλάβει την ευθύνη, έκαναν την εισαγγελία αποφασισμένη να πιέσει για μια αυστηρή ποινή».

Η Χάντλερ τελικά εγκατέλειψε την αντίστασή της, παραδέχτηκε ότι δεν αμφισβητεί την κατηγορία και καταδικάστηκε να πληρώσει 57.000 δολάρια σε πρόστιμο και πέντε χρόνια αναστολή, με τον δικαστή να επιβάλλει 500 ώρες κοινωνικής εργασίας ετησίως.

Στο βιβλίο Barbie and Ruth, η Γκέρμπερ γράφει ότι ο δικαστής είπε στη Χάντλερ ότι οι πράξεις της ήταν «εκμεταλλευτικές, παρασιτικές και ντροπιαστικές για οτιδήποτε στην κοινωνία». Η συγγραφέας χαρακτηρίζει επίσης τις 2.500 ώρες κοινωνικής εργασίας που της επιβλήθηκαν ως «τη μεγαλύτερη ποινή για κοινωφελή εργασία που έχει επιβληθεί ποτέ».

Η Χάντλερ θα μπορούσε να είχε φάει 41 χρόνια φυλακή, αλλά και πάλι θεώρησε τη συγκριτικά ελαφριά ποινή της αυστηρή. Ήθελε να δημιουργήσει ένα πρόγραμμα δωρεάς των προσθετικών για το στήθος της Nearly Me για μη προνομιούχους καρκινοπαθείς που διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να τα αγοράσουν, αλλά ο δικαστής απέρριψε αυτή την πρόταση.

Σύμφωνα με την Γκέρμπερ, αφού συμμετείχε σε φιλανθρωπικές εργασίες που τις βρήκε «ταπεινωτικές», η Χάντλερ ανέλαβε τελικά να χρησιμοποιήσει την επιχειρηματική της τεχνογνωσία για να εκπαιδεύσει άλλους κατάδικους για θέσεις εργασίας. Το πρόγραμμα θεωρήθηκε επιτυχημένο και το 1982 ο δικαστής συμφώνησε να μειώσει την ποινή της Χάντλερ κατά ενάμιση χρόνο.

Η δημιουργία της Barbie από τη Χάντλερ δεν τεκμηριώνεται στενά στην ταινία, η οποία προσεγγίζει πιο ευφάνταστα το σύμπαν των παιχνιδιών. Οι διάφορες Μπάρμπι και Κεν υπάρχουν σε μια ξεχωριστή διάσταση όπου η ζωή είναι ειδυλλιακή και τα προβλήματα του πραγματικού κόσμου σπάνια παρεμβαίνουν.

«Αυτή η κούκλα, σκέφτηκε, θα έπρεπε να είναι αληθοφανής»

Στον πραγματικό κόσμο, η Ρουθ παντρεύτηκε τον σύζυγό της, Έλιοτ Χάντλερ, το 1938 και ξεκίνησαν μια επιχείρηση κατασκευής ειδών σπιτιού, χρησιμοποιώντας συχνά πλαστικά. Τη δεκαετία του 1940, σύναψαν συνεργασία με τον βιομηχανικό σχεδιαστή Χάρολντ Μάτσον για να δημιουργήσουν μια νέα επιχείρηση κατασκευής κορνιζών για φωτογραφίες, σύμφωνα με τους Los Angeles Times. Χρησιμοποιώντας τα ίδια υλικά, επεκτάθηκαν σε μια άλλη επιχείρηση δημιουργώντας μικρότερα έπιπλα – αυτή τη φορά για κουκλόσπιτα.

Η εταιρεία ονομαζόταν Mattel, ένας συνδυασμός των ονομάτων και των επωνύμων τους. Τα παιχνίδια έγιναν το κύριο γεγονός για την εταιρεία, και η Ρουθ εμπνεύστηκε από την κόρη τους, Μπάρμπαρα, (την συνονόματη της Μπάρμπι) να δημιουργήσει μια κούκλα που να είναι ενήλικη -και όχι μωρό- ώστε τα νεαρά κορίτσια να μπορούν να τις χρησιμοποιούν ως προβολές του δικού τους μελλοντικού εαυτού.

«Αυτή η κούκλα, σκέφτηκε, θα έπρεπε να είναι αληθοφανής. Με άλλα λόγια, πίστευε η Χάντλερ, θα έπρεπε να έχει στήθος» έγραψαν οι Los Angeles Times στη νεκρολογία της Χάντλερ το 2002. «Όταν πήγε την ιδέα στα στελέχη της Mattel, που ήταν άνδρες, εκείνοι ειρωνεύτηκαν ότι καμία μητέρα δεν θα αγόραζε στην κόρη της μια ενήλικη κούκλα με στήθος. ‘Όλοι οι άντρες μας είπαν, ‘Όχι, δεν είναι καλό’» θυμάται η ίδια. «Προσπάθησα περισσότερες από μία φορές, κανείς δεν ενδιαφερόταν και τα παράτησα».

Οι κούκλες «Lilli»

Τα χρόνια πέρασαν και η Ρουθ είχε μια έμπνευση ξανά, κατά τη διάρκεια διακοπών της, στη Λουκέρνη της Ελβετίας το 1956. Η 15χρονη τότε κόρη της, Μπάρμπαρα, εστίασε την προσοχή της σε μια πλαστική κούκλα στη βιτρίνα ενός καταστήματος παιχνιδιών. Επρόκειτο για τις κούκλες «Lilli», οι οποίες είχαν σωματότυπο κλεψύδρας και μπορούσαν να ντυθούν με διάφορα ρούχα. Η Ρουθ είδε τη δυνατότητα όχι μόνο να πουλάει κούκλες, αλλά και να πουλάει μια σχεδόν ατελείωτη σειρά αξεσουάρ για τις κούκλες αυτές.

Ωστόσο, οι κούκλες «Lilli» δεν ήταν αθώες. Ο χαρακτήρας «δεν ήταν πρωτίστως ένα παιδικό παιχνίδι στην Ευρώπη. Ξεκίνησε τη ζωή της ως σεξουαλικό παιχνίδι» έγραψε η Γκέρμπερ στο βιβλίο της Barbie and Ruth.

«Προέκυψε από ένα κόμικς σε μια κακόγουστη κουτσομπολίστικη εφημερίδα που ονομαζόταν Bild-Zeitung. Η Lilli κυνηγούσε πλούσιους άντρες παίρνοντας προκλητικές πόζες με αποκαλυπτικά ρούχα και εκτοξεύοντας ατάκες με υποβλητικό διάλογο».

Ο σκιτσογράφος της «Lilli», Reinhard Beuthien, και ο σχεδιαστής Max Weissbrodt «είδαν τη δυνατότητα να βγάλουν τη Lilli από τη σελίδα και να την κάνουν ένα λάγνο τρισδιάστατο παιχνίδι» έγραψε η Γκέρμπερ. «Οι άντρες έπαιρναν κούκλες Lilli ως δώρα σε εργένικα πάρτι, τις έβαζαν στο ταμπλό του αυτοκινήτου τους, τις κρεμούσαν από τον καθρέφτη ή τις έδιναν στις φίλες τους ως υποβλητικό ενθύμιο».

Η Χάντλερ και η Mattel εξημέρωσαν τη «Lilli» σε Barbie

Έτσι, κυκλοφόρησαν τη δική τους εκδοχή της κούκλας το 1959. Ήταν μια τεράστια επιτυχία, καθώς φέρεται να πούλησε περίπου 350.000 τεμάχια μόνο τον πρώτο χρόνο.

«Στους μισούς αγοραστές μας δεν άρεσε καθόλου» δήλωσε η Ρουθ Χάντλερ στο BBC σε συνέντευξή της το 1997. «Οι άνδρες θεωρούσαν ότι οι γυναίκες δεν θα αγόραζαν μια κούκλα με γυναικείο σώμα -με στήθος και στενή μέση και στενούς αστραγάλους, αυτή την ενήλικη κούκλα που έμοιαζε σέξι. Οι άνδρες ένιωθαν ότι οι γυναίκες τους δεν θα την ήθελαν και ότι δεν θα ήταν σωστό για ένα παιδί να έχει κάτι τέτοιο. Έκαναν λάθος. Οι γυναίκες, από την άλλη πλευρά, ξετρελάθηκαν αμέσως με αυτή την κούκλα. Μόλις προσγειώθηκαν στον πάγκο οι κούκλες, τις άρπαξαν οι γυναίκες που τις αγόραζαν για τις κόρες τους».

Ο γερμανικός κατασκευαστής Greiner & Hausser και οι αντίπαλοι κατασκευαστές παιχνιδιών Louis Marx and Company προφανώς επίσης ξετρελάθηκαν.

Η Louis Marx κατείχε την άδεια χρήσης της «Lilli» και παρατήρησε τις ομοιότητες με τη δική της κούκλα, με αποτέλεσμα το 1961 να καταθέσει αγωγή εναντίον της Mattel. Η αγωγή αυτή διευθετήθηκε το 1963 και ένα χρόνο αργότερα η Mattel αγόρασε την άδεια χρήσης της «Lilli» από τον αρχικό Γερμανό κατασκευαστή Greiner & Hausser «για τρεις εφάπαξ πληρωμές συνολικού ύψους 85.000 γερμανικών μάρκων (αξίας τότε περίπου 21.600 δολαρίων)» σύμφωνα με τα δικαστικά αρχεία.

Δείτε σχετικό βίντεο