Τι πρέπει να κάνουμε αν έρθουμε αντιμέτωποι με αρκούδα;

Τι πρέπει να κάνουμε αν έρθουμε αντιμέτωποι με αρκούδα; Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για να μην κινδυνέψετε

Το πρόσφατο τραγικό περιστατικό στη Δράμα, όπου δύο ορειβάτες δέχτηκαν επίθεση από αρκούδα με αποτέλεσμα τον θάνατο του ενός, αναδεικνύει την ανάγκη για σωστή ενημέρωση και προετοιμασία κατά την επαφή με την άγρια ζωή. Ενώ σε χώρες όπως οι ΗΠΑ η χρήση σπρέι πιπεριού είναι σχεδόν υποχρεωτική για εξορμήσεις στη φύση, στην Ελλάδα, όπου κατοικούν περίπου 750 καφέ αρκούδες, η προσέγγιση είναι διαφορετική: ψυχραιμία και διακριτικότητα, χωρίς πρόκληση. Οι ειδικοί τονίζουν ότι οι ελληνικές αρκούδες δεν είναι επικίνδυνες αν δεν απειληθούν.

Τι πρέπει να κάνουμε αν έρθουμε αντιμέτωποι με αρκούδα;

Το δυστυχώς θανατηφόρο περιστατικό στο παρθένο δάσος του Φρακτού χαρακτηρίζεται από τους επιστήμονες ως ένα «case study όπου όλα θα μπορούσαν να πάνε στραβά». Η αρκούδα, ανεξαρτήτως φύλου ή αν είχε μικρά, πιθανότατα αισθάνθηκε απειλή από τον σκύλο (ράτσας μαλινουά) που συνόδευε τους ορειβάτες. Ο πανικός από το σπρέι πιπεριού, σε συνδυασμό με την απουσία διέξοδου διαφυγής, οδήγησε σε σύγκρουση. Τυφλωμένη και σε πανικό, η αρκούδα πιθανότατα έπεσε πάνω στον έναν ορειβάτη που βρισκόταν κοντά σε γκρεμό, ρίχνοντάς τον, ή τον έσπρωξε για να απομακρύνει την απειλή.

Χρήστος Σταυριανίδης: Το τραγικό παιχνίδι της μοίρας με το σημείο όπου έχασε τη ζωή του και η μεγάλη ανακάλυψη

Οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν την υπόθεση ως «τον ορισμό του λάθους». Εκτός από την είσοδο στην περιοχή χωρίς την απαιτούμενη άδεια από το δασαρχείο (για να δουν το μαχητικό αεροσκάφος που είχε συντριβεί εκεί), οι ορειβάτες είχαν μαζί τους τον μεγάλο σκύλο που κλιμάκωσε την κατάσταση και χρησιμοποίησαν σπρέι πιπεριού, το οποίο απαγορεύεται αυστηρά για την ελληνική καφέ αρκούδα. Ο Ιάσων Μπάντιος, υπεύθυνος επικοινωνίας της περιβαλλοντικής οργάνωσης «Καλλιστώ», εξηγεί πως ενώ σε άλλες χώρες επιβάλλεται η χρήση του σπρέι, για την καφέ αρκούδα πρέπει να της «δοθεί χώρος και να μην προκληθεί». Στην ευρύτερη περιοχή της Ροδόπης υπολογίζονται περίπου 160 αρκούδες, κάποιες από τις οποίες κινούνται και προς τη Βουλγαρία.

Ο Πληθυσμός της Καφέ Αρκούδας στην Ελλάδα και Συμπεριφορά

Συνολικά, ο πληθυσμός της καφέ αρκούδας (Ursus arctos arctos) στην Ελλάδα ανέρχεται σε 750 άτομα. Κινούνται κυρίως στο ορεινό τόξο από τη Ροδόπη της Θράκης, την Πίνδο, την Κεντρική και Δυτική Μακεδονία, έως τον Γράμμο και τα Άγραφα. Σπανιότερα, φτάνουν σε αστικές περιοχές αναζητώντας τροφή (σκουπίδια). Ο Σπύρος Ψαρούδας, Γενικός Συντονιστής στην «Καλλιστώ», αναφέρει ότι η ελληνική καφέ αρκούδα έχει συνήθως βάρος 120-130 κιλά, αλλά μπορεί να φτάσει και τα 400 κιλά (συνήθως αρσενικά).

Ειδικά αυτή την περίοδο, η παρουσία αρκούδων κοντά σε κατοικημένες περιοχές είναι αυξημένη. Πρόκειται κυρίως για θηλυκά με μικρά που αναζητούν εύκολη τροφή (απορρίμματα, οπωροφόρα) και προστατεύουν τα μικρά τους από αρσενικά, ή για νεαρά 2-3 ετών που ψάχνουν περιοχές και εκτοπίζονται από μεγαλύτερα αρσενικά.

Κανόνες Συμπεριφοράς σε Περίπτωση Συνάντησης

Οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν την παρουσία της καφέ αρκούδας σε κατοικημένες περιοχές ως «διαχειρίσιμη». Η «Καλλιστώ» τονίζει ότι η αρκούδα είναι ένα ευπροσάρμοστο ζώο που, με κίνητρο την τροφή, μπορεί να ξεπεράσει τον φόβο της για τον άνθρωπο.

Γενικά, η ελληνική καφέ αρκούδα δεν είναι επιθετικό ζώο και απομακρύνεται μόλις αντιληφθεί ανθρώπινη παρουσία. Μόνο σε λίγες περιπτώσεις δείχνει εκφοβιστική συμπεριφορά, όταν νιώθει απειλή για την ίδια ή τα μικρά της (οι μητέρες είναι υπερπροστατευτικές). Αν συναντήσετε ένα μικρό αρκουδάκι μόνο του, μην το πλησιάσετε, καθώς η μητέρα του είναι πιθανότατα κοντά και θα νιώσει απειλή.

Τι κάνουμε όταν κινούμαστε στο δάσος:

Κάνουμε αισθητή την παρουσία μας: Κάνουμε θορύβους (ομιλίες, τραγούδια, σφυρίχτρα).
Χρησιμοποιούμε δασικούς δρόμους και μονοπάτια: Αποφεύγουμε την πυκνή βλάστηση.
Αν συναντήσουμε αρκούδα:

Διατηρούμε την ψυχραιμία μας.
Μένουμε ακίνητοι, δεν φωνάζουμε, δεν προσπαθούμε να την τρομάξουμε.
Απομακρυνόμαστε ήρεμα, δίνοντας χώρο στην αρκούδα.
Δεν πετάμε κλαδιά, πέτρες ή άλλα αντικείμενα.
Δεν τρέχουμε.
Δημιουργούμε χώρο διαφυγής αν ο χώρος είναι στενός, δεν της «κόβουμε» το δρόμο.
Σε περίπτωση που κινείται κοντά σε κατοικημένη περιοχή, ειδοποιούμε Δασαρχείο και Αστυνομία.
Ο βασικός κανόνας είναι: η αρκούδα δεν πρέπει να νιώσει ότι απειλείται.

Αν είμαστε σε όχημα:

Παραμένουμε μέσα.
Δεν την ακολουθούμε.
Δεν αναπτύσσουμε ταχύτητα.

Για να αποφύγουμε την προσέγγιση αρκούδων σε κατοικημένες περιοχές:

Δεν αφήνουμε σκουπίδια έξω από τους κάδους ή ανοιχτούς κάδους.
Δεν πετάμε σκουπίδια ή υπολείμματα τροφών σε παράνομες χωματερές.
Καθαρίζουμε υπολείμματα σοδειάς σε χωράφια κοντά σε οικισμούς.
Συγκομίζουμε έγκαιρα καρπούς εντός οικισμών.

Σπανιότητα Επιθέσεων και Ανθρωπογενείς Αιτίες Θανάτου

Παρόλο που η καφέ αρκούδα αποφεύγει τον άνθρωπο, έχουν καταγραφεί επιθέσεις. Ωστόσο, οι θάνατοι αρκούδων από ανθρώπους είναι πολύ περισσότεροι. Σύμφωνα με τον «Αρκτούρο», πάνω από 130 αρκούδες έχουν θανατωθεί από ανθρωπογενή αίτια (λαθροθηρία, δηλητηριασμένα δολώματα) τα τελευταία 25 χρόνια και πάνω από 85 σε τροχαία από το 1998.

Αντίθετα, μόλις 16 επιθέσεις αρκούδων σε ανθρώπους, καμία εκ των οποίων θανατηφόρα, καταγράφονται τα τελευταία 15 χρόνια στην Ελλάδα. Οι σοβαρότερες αφορούσαν κτηνοτρόφους που προστάτευαν τα ζώα τους ή κυνηγούς, ενώ σε άλλες περιπτώσεις οι επιθέσεις οφείλονταν σε αρκούδες που κυνηγήθηκαν από σκυλιά ή αισθάνθηκαν εγκλωβισμένες/απειλούμενες.