Το «άγνωστο» ναυάγιο που βρίσκεται κρυμμένο στη Χίο

Το «άγνωστο» ναυάγιο που βρίσκεται κρυμμένο στη Χίο… Μια ανάσα από πολυσύχναστη παραλία και σε βάθος μόλις τρία μέτρα κοιμάται ήσυχα εδώ και 109 χρόνια ένα οθωμανικό σκαρί του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου

Το «άγνωστο» ναυάγιο που βρίσκεται κρυμμένο στη Χίο… Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του «Πολίτη» της Χίου, η ετήσια μεταβολή του βυθού αποκάλυψε το 2020 ένα ναυάγιο, γνωστό για δεκαετίες στους κατοίκους της Καλαμωτής και τους παραθεριστές στην Κώμη. Το γέρικο σκαρί βρίσκεται εδώ και 109 χρόνια στα ρηχά νερά, αποτελώντας σημείο αναφοράς στις παιδικές αναμνήσεις πολλών. Η ιστορία του είναι καλά τεκμηριωμένη από ιστορικούς του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και κυνηγούς ιστορικών ναυαγίων.

Το πλοίο αυτό παραγγέλθηκε το 1906 από τα ναυπηγεία Schneider στη Γαλλία και παραδόθηκε το 1907 με την επωνυμία «Demir Hisar». Ήταν το πρώτο από τέσσερα τορπιλοβόλα που απέκτησε το οθωμανικό ναυτικό πριν την πολεμική δωδεκαετία 1911-1923 και είχε ενεργό δράση στις μάχες της Καλλίπολης. Το σκάφος είχε μήκος 40,2 μέτρα, πλάτος 4,40 μέτρα και βύθισμα 1,90 μέτρα, ενώ η μέγιστη ταχύτητά του στις επιχειρήσεις του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν 11 κόμβοι.

Με βάση τη Σμύρνη, το Demir Hisar είχε ως αποστολή την παρεμπόδιση της άφιξης ενισχύσεων από την Αίγυπτο στη Λήμνο για τα βρετανικά στρατεύματα. Κατάφερε να αιχμαλωτίσει το μεταγωγικό «Μανιτού», που μετέφερε δυνάμεις της 147ης Ταξιαρχίας της 29ης Μεραρχίας του Βασιλικού Πυροβολικού. Απειλώντας με βύθιση, ανάγκασε τους επιβάτες να εγκαταλείψουν το πλοίο, οδηγώντας στο πνιγμό 50 ανδρών. Το Demir Hisar, αφού απέτυχε να βυθίσει το Μανιτού με τρεις τορπίλες, καταδιώχθηκε από τα βρετανικά αντιτορπιλικά “Dartmouth” και “Minerva” και προσαράχθηκε στην Κώμη. Οι Βρετανοί αφαίρεσαν τον οπλισμό και τον εξοπλισμό του σκάφους, αφήνοντάς το να βυθιστεί.

Τιτανικός: Βιβλίο «αποκάλυπτε» το ναυάγιο 14 χρόνια πριν να συμβεί! (βίντεο)

Οι ναυαγοί, 34 Τούρκοι και Γερμανοί, περιθάλφθηκαν από τους κατοίκους της Καλαμωτής και τις ελληνικές αρχές, καθώς η Ελλάδα παρέμενε ουδέτερη. Κάποιοι Οθωμανοί επέστρεψαν στην Τουρκία το 1923 μετά από οκταετή αιχμαλωσία, ενώ πέντε πέθαναν σε ελληνικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Η είδηση των απωλειών στο «Μανιτού» και η αποτυχία του Demir Hisar τροφοδότησαν πολλά δημοσιεύματα, ακόμα και στους New York Times. Τοπικά, η μνήμη εξασθένησε και μια φωτογραφία υπενθυμίζει την εποχή που το τορπιλοβόλο ήταν ορατό πάνω από το νερό. Σήμερα, είναι ορατό το πρόσθιο τμήμα του σκάφους κάτω από την επιφάνεια, προσβάσιμο ακόμα και για παιδιά.

Περισσότερο από έναν αιώνα μετά, το μικρό πολεμικό πλοίο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου αξίζει αναγνώρισης και προστασίας από την πολιτεία, προσελκύοντας νέους επισκέπτες πέρα από τους παλιούς παραθεριστές.

Πηγές: navypedia.org
Γεώργιος Δαμαλάς, Καλαμωτή. Ένα παραδοσιακό Μεσαιωνικό Μαστιχοχώρι της Χίου, Αθήνα 1989

Bernd Langensiepen, Ahmet Güleryüz, The Ottoman Steam Navy, 1828-1923, Annapolis, Maryland (Naval Institute Press) 1995
Το προσαράξαν τουρκικόν τορπιλλοβόλον. Όλαι Άι λεπτομέρειαι, Εφημερίδα ΣΚΡΙΠ, 17-04-1915
Ιnformation Concerning Some of the Principal Navies of the World. A Series of Tables Compiled to Answer Popular Inquiry. Office of the Naval Intelligence March, 1916, Washington (Government Printing Office) 1916
Lieut.-Colonel R.M.Johnson, 29th Divisional Artillery, War Record and Honours Book 1915-1918, Digital edition converted and distributed in 2012 by Andrews UK Limited
Turkish News Tuhaf – I’m Not Making This Up_ TNT History Archives_ Ottoman Ship’s Crew, Captured in 1915, Returned from Greek POW Camps 8 Years Later.pdf
Φωτογραφίες

KOMI TOURKIKO ANTITORP 1917.tif Το ναυάγιο σε φωτογραφία του 1917 (πηγή Γ. Δαμαλάς)

DSCN1028 copy Η πλώρη του Demir Hisar το 2019 σε φωτογραφία του οκτάχρονου Διογένη Βαρλά

Ναυάγιο_DemirHisar Δημοσίευμα της εφημερίδας της Ινδιάνα (ΗΠΑ) The Terre Haute Tribune.

Sultanhisar (1) και Ali_Riza_and_Ottoman_torpedo_boat_Sultan_Hisar To “δίδυμο» σκάφος του Demir Hisar σε φωτογραφία εποχής