Το ημερολόγιο των Αρχαίων: Η αστρολογική καταγωγή της εβδομάδας και οι 12 Αττικοί μήνες

Η έννοια του χρόνου στην Αρχαία Ελλάδα εξελίχθηκε μέσα από αιώνες πολιτισμικών αλληλεπιδράσεων. Με την ονοματολογία των ημερών και των μηνών να φέρει τη σφραγίδα της αστρολογίας. Καθώς και των μεγάλων γεωπολιτικών αλλαγών των Ελληνιστικών χρόνων.

Η Επταήμερη Εβδομάδα: Δάνειο από την Αστρολογία

Όμως προτού την υιοθέτηση της επταήμερης εβδομάδας, οι αρχαίοι Έλληνες διαιρούσαν τον μήνα με βάση τα τρία δεκαήμερα. Επιπλέον, κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους, μια περίοδο έντονης αλληλεπίδρασης με τους πολιτισμούς της Ανατολής (αιγυπτιακός, μεσοποταμιακός κ.ά.), υιοθετήθηκε η επταδική διαίρεση. Με τις ημέρες να παίρνουν ονόματα θεοτήτων.

Ωστόσο η ονοματολογία αυτή πιστεύεται ότι επηρεάστηκε άμεσα από την Αστρολογία και τα κείμενα του Ερμή του Τρισμέγιστου. Ακόμη, οι διδασκαλίες του Ερμή, εξελληνισμένες πλέον, αποτέλεσαν τη βάση του Ερμητισμού, ενός μυστικιστικού κινήματος που επηρέασε ευρύτατα τη ρωμαϊκή Ανατολή.

Η αντιστοίχιση των ημερών με τους πλανήτες και τις θεότητες διαμορφώθηκε ως εξής:

• Ημέρα Ελληνική Ονομασία Πλανήτης/Θεότητα
• Η Κυριακή ΗΜΕΡΑ ΗΛΙΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ Ήλιος (Sol/Sun)
• Δευτέρα ΗΜΕΡΑ ΣΕΛΗΝΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ Σελήνη (Luna/Moon)
• Τρίτη ΗΜΕΡΑ ΑΡΕΩΣ Άρης (Mars)
• Η Τετάρτη ΗΜΕΡΑ ΕΡΜΟΥ Ερμής (Mercury)
• Επίσης η Πέμπτη ΗΜΕΡΑ ΔΙΟΣ Δίας (Jupiter)
• Παρασκευή ΗΜΕΡΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ Αφροδίτη (Venus)
• και Σάββατο ΗΜΕΡΑ ΚΡΟΝΟΥ Κρόνος (Saturn)

Ωστόσο αυτές οι ονομασίες μεταλαμπαδεύτηκαν από τους Έλληνες στους Ρωμαίους (όπως η Dies Solis, Dies Lunae κ.ο.κ.) και στη συνέχεια διαδόθηκαν σε άλλες γλώσσες. Για παράδειγμα, η Δευτέρα ονομάζεται Lunedi στα ιταλικά (από το Dies Lunae). Επίσης Monday στα αγγλικά (από την αρχαία ονομασία της Σελήνης, Μόνα). Ενώ η Πέμπτη ονομάζεται Giovedi (από το Dies Jovis) στα ιταλικά και Thursday (από τον θεό Θορ) στα αγγλικά.

Το Αρχαίο Αττικό Ημερολόγιο

Επίσης στην Αρχαία Αθήνα, το ημερολόγιο ήταν σεληνοηλιακό και περιλάμβανε δώδεκα μήνες. Με εναλλασσόμενο αριθμό ημερών: 30 ημέρες (πλήρης μήνας) ή 29 ημέρες (κοίλος μήνας).

Ο χρόνος ξεκινούσε το καλοκαίρι, με την πρώτη ημέρα κάθε μήνα να ονομάζεται νουμηνία. Καθώς οι 12 Αττικοί μήνες και η αντιστοιχία τους με το σημερινό Γρηγοριανό ημερολόγιο ήταν:

• Αττικός Μήνας Διάρκεια Αντιστοιχία (Περίπου)
• Και Εκατομβαίων 30 ημέρες 16 Ιουλίου – 15 Αυγούστου
• Μεταγειτνιών 29 ημέρες 16 Αυγούστου – 15 Σεπτεμβρίου
• Βοηοδρομιών 30 ημέρες 16 Σεπτεμβρίου – 15 Οκτωβρίου
• Καθώς Πυανεψιών 29 ημέρες 16 Οκτωβρίου – 15 Νοεμβρίου
• Μαιμακτηριών 30 ημέρες 16 Νοεμβρίου – 15 Δεκεμβρίου
• Ποσειδεών 29 ημέρες 16 Δεκεμβρίου – 15 Ιανουαρίου
• Επίσης Γαμηλιών 30 ημέρες 16 Ιανουαρίου – 15 Φεβρουαρίου
• Ανθεστηριών 29 ημέρες 16 Φεβρουαρίου – 15 Μαρτίου
• Ελαφηβολιών 30 ημέρες 16 Μαρτίου – 15 Απριλίου
• Μουνιχιών 29 ημέρες 16 Απριλίου – 15 Μαΐου
• Θαργηλιών 30 ημέρες 16 Μαΐου – 15 Ιουνίου
• Σκιροφοριών 29 ημέρες 16 Ιουνίου – 15 Ιουλίου