Τουρκία και Ισραήλ ένα βήμα από τον πόλεμο

Τουρκία και Ισραήλ ένα βήμα από τον πόλεμο… Το μεγάλο «έπαθλο» ο έλεγχος της Συρίας και ο ρόλος των ΗΠΑ

Η Μέση Ανατολή βρίσκεται εκ νέου στο χείλος της κλιμάκωσης, καθώς οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ, δύο ισχυρών περιφερειακών παικτών, έχουν φτάσει σε κρίσιμο σημείο. Η ένταση, που ενισχύεται από τη σύγκρουση των γεωπολιτικών τους φιλοδοξιών, απειλεί να οδηγήσει σε ανοιχτή σύγκρουση, σύμφωνα με ανάλυση των Financial Times. Αυτή η εξέλιξη έρχεται σε μια ήδη ασταθή περιοχή, μετά τον δωδεκαήμερο πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Ιράν που έληξε στις αρχές του 2025.

Τουρκία και Ισραήλ ένα βήμα από τον πόλεμο

Οι σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Ιερουσαλήμ χαρακτηρίζονται από μακροχρόνια πολυπλοκότητα. Το 2023, μετά τις έντονες δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υπέρ της Παλαιστίνης και την κριτική του στις ενέργειες του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας, το Ισραήλ ανακάλεσε τους διπλωμάτες του από την Άγκυρα, ενώ ακολούθησε η απέλαση Τούρκων διπλωματών από το Ισραήλ. Ο τότε Ισραηλινός Υπουργός Εξωτερικών, Ελί Κοέν, ανακοίνωσε την ανάγκη για «επανεκτίμηση» των διμερών σχέσεων.

Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος Ερντογάν έχει επανειλημμένα εκτοξεύσει απειλές για στρατιωτική επέμβαση, παραλληλίζοντας τις πιθανές τουρκικές ενέργειες με τις επιχειρήσεις στην περιοχή του Καραμπάχ και στη Λιβύη. Η κατάσταση κλιμακώθηκε περαιτέρω μέχρι το 2025.

«Βόμβα» για τον Ερντογάν: Η «θαμμένη» ελληνική καταγωγή και ο ήρωας προπάππους – Ποιό είναι το πραγματικό του επίθετο;

Η Μεταπολεμική Συρία και ο Ανταγωνισμός για Επιρροή

Μετά τον πρόσφατο πόλεμο Ισραήλ-Ιράν, κατά τον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστήριξαν το Ισραήλ με χτυπήματα σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, η περιοχή παραμένει σε κατάσταση αστάθειας. Η Τουρκία, η οποία αυτοπροσδιορίζεται ως υπερασπιστής του μουσουλμανικού κόσμου, καταδίκασε σθεναρά τις ισραηλινές ενέργειες, ειδικά στο πλαίσιο των φερόμενων σχεδίων του Ισραήλ για προσάρτηση της Δυτικής Όχθης. Το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών προειδοποίησε το Ισραήλ, χαρακτηρίζοντας μια τέτοια κίνηση «κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου».

Ένας βασικός παράγοντας για την τρέχουσα κλιμάκωση είναι ο ανταγωνισμός μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ για την επιρροή στη μεταπολεμική Συρία. Με την αποδυνάμωση της θέσης του Ιράν στην περιοχή και το συριακό καθεστώς να μην ελέγχει πλήρως το συριακό έδαφος, αμφότερες οι χώρες επιδιώκουν να καλύψουν το κενό εξουσίας. Η Τουρκία υποστηρίζει διάφορες ένοπλες ομάδες στη βόρεια Συρία, επιδιώκοντας να ενισχύσει την παρουσία της.

Γιατί ο Ερντογάν χαρίζει drones στην Βοσνία Ερζεγοβίνη;

Δυτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι η Τουρκία βλέπει τις ενέργειες του Ισραήλ ως απειλή για την περιφερειακή της επιρροή, ειδικά υπό το πρίσμα ισραηλινών επιθέσεων σε στόχους που η Άγκυρα θεωρεί στρατηγικά σημαντικούς για την ασφάλειά της. Παράλληλα, στο Ισραήλ, η Τουρκία θεωρείται πλέον μια πιο σοβαρή απειλή από ένα αποδυναμωμένο Ιράν. Οι Financial Times επισημαίνουν πως «το Ισραήλ βλέπει την Τουρκία όχι μόνο ως περιφερειακό ανταγωνιστή, αλλά και ως πιθανό ηγέτη ενός αντι-ισραηλινού συνασπισμού».

Δραματικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή: Το Κατάρ με τις «πλάτες» της Τουρκίας καλεί σε «Τζιχάντ» κατά του Ισραήλ

Η Δύσκολη Θέση των Ηνωμένων Πολιτειών και οι Προοπτικές

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, ως σύμμαχος τόσο της Τουρκίας όσο και του Ισραήλ στο ΝΑΤΟ, βρίσκονται σε μια εξαιρετικά δύσκολη θέση. Η Ουάσινγκτον προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ της υποστήριξης προς το Ισραήλ στην αντιπαράθεσή του με το Ιράν και της διατήρησης μιας στρατηγικής εταιρικής σχέσης με την Τουρκία, η οποία παραμένει ένας σημαντικός παράγοντας εντός του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, φαίνεται ότι οι ΗΠΑ αδυνατούν να ανακόψουν τις εξελίξεις που οδηγούν προς πιθανή σύγκρουση.

Είναι σαφές ότι όσο το κυβερνών κόμμα AKP και ο Πρόεδρος Ερντογάν παραμένουν στην εξουσία (ή οποιοσδήποτε διάδοχος όπως ο Φιντάν ή ο γιος του Ερντογάν), το Ισραήλ θα παραμείνει σε κατάσταση εγρήγορσης, καθώς τα συμφέροντα των δύο χωρών είναι αντιδιαμετρικά αντίθετα. Το AKP φέρεται να προωθεί ένα «νεο-οθωμανικό» σχέδιο για τον έλεγχο περιοχών από τα Βαλκάνια μέχρι τη Λιβύη, τη Σομαλία και την Ανατολική Μεσόγειο. Αυτή η επιδίωξη έρχεται σε άμεση σύγκρουση με τα συμφέροντα του Ισραήλ, της Ελλάδας και της Αιγύπτου.

Ύπουλη ενεργειακή συμφωνία του Ερντογάν με την Αίγυπτο

Η πιθανότητα ειρήνης και επαναφοράς των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων στην προ-Ερντογάν εποχή θεωρείται δυνατή μόνο σε περίπτωση που ανέλθει στην εξουσία της Τουρκίας το Κεμαλικό κόμμα. Μέχρι τότε, η περιοχή της Μέσης Ανατολής παραμένει ένα καζάνι που βράζει, με τις εντάσεις μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ να αποτελούν μια από τις πιο επικίνδυνες πτυχές της τρέχουσας γεωπολιτικής σκακιέρας.