Τριφτή βασιλόπιτα – Η μοναδική συνταγή από τη Σμύρνη και η ιστορία της

Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια ξέρουμε δύο ειδών βασιλόπιτες. Αυτές που μοιάζουν με τσουρέκια, που έλκουν την καταγωγή τους από την Κωνσταντινούπολη, και οι άλλες, οι «εξευρωπαϊσμένες», εμπνευσμένες από τα «εγγλέζικα» κέικ που συνόδευαν το τσάι στα αστικά σπίτια. Αυτές οι τελευταίες, εμπλουτισμένες με ξηρούς καρπούς, αλκοόλ και μπαχαρικά, είναι η πρώτη επιλογή όσων επιμένουν να ψήνουν μόνοι τους την οικογενειακή βασιλόπιτα για το «έμπα» του χρόνου. Λογικό, αφού είναι εύκολες στην παρασκευή και δεν απαιτούν πολύ χρόνο όπως τα τσουρέκια και τα πανετόνε που συνηθίζουν οι γείτονες μας Ιταλοί.

Όμως, υπάρχουν κι άλλου είδους βασιλόπιτες με πολύ πιο βαθιές ρίζες στην παράδοση. Οι βορειοελλαδίτικες πίτες με κρέας και οι τριφτές βασιλόπιτες της Σμύρνης, που βρήκαν πρόσφορο έδαφος στις προσφυγογειτονιές της Ελλάδας όπου έφτιαξαν τα νέα σιτικά τους οι Μικρασιάτες.

Η τριφτή βασιλόπιτα, η αγαπημένη κάθε άξιας Σμυρνιάς νοικοκυράς, διαφέρει ριζικά από τις υπόλοιπες. Η υφή της θυμίζει περισσότερο μπισκότο -εξού και τριφτή, αφού η ζύμη τρίβεται- και η ζύμη που περισσεύει γίνεται τα «αετάκι», μπισκότα με σφραγισμένο επάνω το δικέφαλο αετό.

Αλλά και στην παρασκευή της, παρότι δεν απαιτεί χρόνο αναμονής για να φουσκώσει όπως του τσουρέκι, θα διαπιστώσουμε διαφορές. Αντί για μια υδαρή ζύμη που απλώνεται μόνη της στη φόρμα, η ζύμη της τριφτής είναι στιβαρή, μεταφέρεται με τα χέρια στο σκεύος που θα την ψήσουμε και απαιτεί πίεση για να πάει παντού και να είναι το ύψος της ομοιόμορφο.

Στην Κρήτη, στις πόλεις που εγκαταστάθηκαν Μικρασιάτες πρόσφυγες, η παράδοση της τριφτής βασιλόπιτα επιβιώνει. Από εκεί αντλήσαμε μάλιστα και τη συνταγή με το βίντεο παρακάτω.

Υλικά:

320 γρ. βούτυρο σε θερμοκρασία δωματίου

220 γρ. ζάχαρη

2 μικρά αυγά

1 κοφτό κουταλάκι (5 ml) σόδα

80 ml χυμό πορτοκαλιού

45 ml κονιάκ

Περίπου 720 γρ. αλεύρι

Για την επικάλυψη, κρόκος αυγού αραιωμένος με ελάχιστο νερό και ελάχιστη ζάχαρη.

Για την πίτα θα χρειαστούμε φόρμα διαμέτρου 26 εκ. με αποσπώμενη βάση ή 24 εκ… Αν θέλουμε να περισσέψει ζύμη για αετάκια.

Τα κουπ πατ για χριστουγεννιάτικα μπισκότα μπορούν να αντικαταστήσουν μάλιστα τα παραδοσιακά αετάκια.

Εκτέλεση:

Χωρίζουμε τους κρόκους από τα ασπράδια τα οποία χτυπάμε σε μαρέγκα. Χτυπάμε καλά το βούτυρο με τη ζάχαρη να αφρατέψει και προσθέτουμε τους κρόκους συνεχίζοντας το χτύπημα.

Όταν ασπρίσει το μείγμα προσθέτουμε το κονιάκ και το χυμό πορτοκαλιού μέσα στον οποίο διαλύουμε τη σόδα. Ανακατεύουμε και συνεχίζουμε με σπάτουλα.

Προσθέτουμε τη μαρέγκα ανακατεύοντας απαλά και αλεύρι τόσο, ώστε να έχουμε μια μαλακή ζύμη που όμως να μη κολλά στα χέρια.

Κρατάμε λίγη ζύμη για τον διάκοσμο και απλώνουμε την υπόλοιπη σε φόρμα στρωμένη με χαρτί ψησίματος -Το πάχος της πρέπει να είναι περίπου 3 εκ. .

Απλώνουμε την ζύμη που κρατήσαμε στον πάγκο εργασίας και κόβουμε με κουπ πατ τα σχέδια που θα απλώσουμε στην επιφάνειά της πίτας.

Κρύβουμε επίσης το φλουρί κάτω από ένα από τα διακοσμητικά σχέδια.

Αραιώνουμε τον κρόκο με ένα κουταλάκι νερό, επίσης προσθέτουμε ελάχιστη ζάχαρη και αλείφουμε την πίτα μας.

Ψήνουμε σε προθερμασμένο στους 175 βαθμούς φούρνο για 45 περίπου λεπτά στη μεσαία σχάρα.

Πριμένουμε να κρυώσει λίγο πριν ξεφορμάρουμε.

Δείτε επίσης στο παρακάτω βίντεο, αναλυτικά, βήμα – βήμα την εκτέλεση αυτής της μοναδικής συνταγής