Γιατί το Ψυχικό ονομάστηκε έτσι; Το μυστήριο στην περιοχή και η άγνωστη ιστορία από τον Οθωμανικό ζυγό με την Αγία Φιλοθέη

Γιατί το Ψυχικό ονομάστηκε έτσι; Το μυστήριο στην περιοχή και η άγνωστη ιστορία από τον Οθωμανικό ζυγό με την Αγία Φιλοθέη

Το Ψυχικό, ένα από τα πιο γνωστά προάστια της Αθήνας, κρύβει πίσω από το όνομά του μια συναρπαστική ιστορία που συνδέεται με την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας, την έννοια της φιλανθρωπίας και ακόμη και την αρχαία ελληνική φιλοσοφία.

Γιατί το Ψυχικό ονομάστηκε έτσι; Το μυστήριο και η άγνωστη ιστορία

Η επικρατέστερη εκδοχή για την ονομασία της περιοχής προέρχεται από την Οθωμανική περίοδο. Λέγεται πως στην περιοχή υπήρχε μια πηγή με δροσερό, καθαρό νερό. Ένας πλούσιος ευεργέτης, είτε προσφέροντας χρήματα είτε προσωπική εργασία, κατασκεύασε ένα πηγάδι για να εξυπηρετεί τους ταξιδιώτες και τους κατοίκους. Αυτή η πράξη θεωρήθηκε “ψυχική”, δηλαδή μια φιλανθρωπική προσφορά για την ψυχική ανάπαυση του ευεργέτη, αλλά και προς όφελος της κοινότητας.

Η λέξη “ψυχικό” στην ελληνική παράδοση υποδηλώνει μια καλή πράξη, μια δωρεά ή μια προσφορά που γίνεται για την ωφέλεια των άλλων, συχνά με την έννοια της εξιλέωσης ή της σωτηρίας της ψυχής. Έτσι, το πηγάδι αυτό αποτέλεσε το σύμβολο μιας τέτοιας πράξης, δίνοντας το όνομά του σε ολόκληρη την περιοχή.

Η Σύνδεση με την Αγία Φιλοθέη

Μια άλλη ισχυρή θεωρία συνδέει την ονομασία του Ψυχικού με την Αγία Φιλοθέη (κατά κόσμον Ρηγούλα Μπενιζέλου). Η Αγία Φιλοθέη, μέλος μιας επιφανούς αθηναϊκής οικογένειας, αφιέρωσε τη ζωή της στη φροντίδα των φτωχών, των ασθενών και των σκλάβων κατά την Οθωμανική κυριαρχία. Ίδρυσε μοναστήρια, σχολεία και χώρους περίθαλψης στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας, κάνοντας πολλές «ψυχικές» πράξεις μέσω των δωρεών της.

Αγία Φιλοθέη: Το πλουσιοκόριτσο που έγινε καλόγρια

Δεν είναι τυχαίο ότι η γειτονική περιοχή του Ψυχικού ονομάστηκε Φιλοθέη, τιμώντας το όνομά της. Η ύπαρξη πολλών πηγαδιών στην περιοχή του Ψυχικού ενισχύει την ιδέα ότι η Αγία Φιλοθέη συνέβαλε ενεργά στην παροχή νερού και άλλων αγαθών, προσφέροντας πολλά “ψυχικά” στους υπόδουλους Έλληνες.

Η Βαθύτερη Έννοια της “Ψυχής”

Η λέξη “Ψυχή” έχει αρχαιοελληνική προέλευση, προερχόμενη από το ρήμα “ψύχω”, που σημαίνει “φυσώ”, “πνέω” ή “αναπνέω δροσερό αέρα”. Στην αρχαιότητα, η αναπνοή ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με την έννοια της ζωής, θεωρούμενη ως η ουσία που προσδίδει ζωή σε έναν οργανισμό. Αρχικά, η “ψυχή” σήμαινε κυριολεκτικά την “πνοή της ζωής”. Με την εξέλιξη της φιλοσοφίας, απέκτησε βαθύτερες σημασίες, αναφερόμενη στην άυλη ουσία που αποτελεί την πηγή της ζωής, της σκέψης, της συνείδησης και των συναισθημάτων, αλλά και στο πνευματικό ή θείο μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης.

Πολλοί αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι, όπως ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης, ασχολήθηκαν εκτενώς με την έννοια της ψυχής, αναδεικνύοντας τη σημασία της στην ανθρώπινη ύπαρξη και τη σύνδεσή της με τον κόσμο των ιδεών.

Ηριδανός: Που κρύβεται το αόρατο ποτάμι της Αθήνας;

Η Επιτύμβια Στήλη της Φιλονόης: Ένα Σύμβολο στο Ψυχικό

Είναι αξιοσημείωτο ότι στο Ψυχικό βρέθηκε μια εξαιρετικής τέχνης επιτύμβια στήλη της Φιλονόης, μιας βασίλισσας που κηδεύτηκε ως “Αθάνατη”. Το όνομα “Φιλονόη” είναι σύνθετο:

Φυλή (ρίζα: φύλο-): αναφέρεται σε φυλή, γένος, καταγωγή.
Νόος ή Νόησις (ρίζα: νο-): σημαίνει “νους”, “σκέψη”, “λογική”, “αντίληψη”.
Έτσι, το όνομα Φιλονόη ερμηνεύεται ως “Αυτή που αντιλαμβάνεται τη φυλή” ή “Η σοφή/ευφυής της φυλής”.

Συγκλονιστικές φωτογραφίες από την παλιά Ομόνοια

Η συγκεκριμένη στήλη απεικονίζει τη μετάβαση της ψυχής και την ανθρώπινη αδυναμία να την κατανοήσουμε πλήρως. Το γεγονός ότι βρέθηκε στο Ψυχικό και απεικονίζει το βρέφος και τη νεκρή μητέρα να χωρίζονται από ένα ελάχιστο κενό τριών χιλιοστών, υπογραμμίζει τη σύνδεση της περιοχής με βαθύτερες, μεταφυσικές έννοιες. Το τρία, άλλωστε, ήταν ιερός αριθμός στην αρχαία φιλοσοφία.

Ποιά περιοχή της Αθήνας πήρε το όνομά της από έναν μπακάλη από την Ήπειρο;

Συνοψίζοντας, το όνομα του Ψυχικού αποτελεί ένα κράμα ιστορίας, φιλανθρωπίας και αρχαίας φιλοσοφίας, προσδίδοντας μια ιδιαίτερη διάσταση σε αυτή την περιοχή της Αττικής.