Ραγδαίες εξελίξεις στα Ελληνοτουρκικά: Τι ετοιμάζει, εν κρυπτώ, η κυβέρνηση Μητσοτάκη; Η επίσκεψη Μπλίνκεν σε Ελλάδα-Τουρκία-Ισραήλ και οι μυστικές διαπραγματεύσεις με Τουρκία και Γερμανία

Μόνο «πονοκέφαλο» μπορεί να φέρει στο λαό μας η επικείμενη επίσκεψη του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν στη χώρα μας, στο πλαίσιο της ευρύτερης περιοδείας του στη ΝΑ Μεσόγειο.

Συγκεκριμένα, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ αναμένεται να επισκεφτεί Αθήνα, Άγκυρα και Ιερουσαλήμ, σε μια απόπειρα αφενός να διερευνήσει την κατάσταση που επικρατεί στη ΝΑ Μεσόγειο και, αφετέρου, προκειμένου να προωθήσει τα ευρύτερα ΝΑΤΟϊκά και αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή. Η επίσκεψη αναμένεται να γίνει στα τέλη Φεβρουαρίου και στο επίκεντρο, φυσικά, θα βρεθούν και οι ευαίσθητες ισορροπίες στα Ελληνοτουρκικά.

Η επίσκεψη Μπλίνκεν σε Ελλάδα-Τουρκία-Ισραήλ

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, με τον αρχικό προγραμματισμό και τις συζητήσεις που διεξάγονται μεταξύ Αθήνας και Ουάσιγκτον, η επικρατέστερη ημερομηνία επίσκεψης του κ. Μπλίνκεν στην Αθήνα είναι η 21η Φεβρουαρίου, με την περιοδεία να διεξάγεται κατά πάσα πιθανότητα είτε το διήμερο 21-22/2 είτε 20-21/2.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης αναμένεται να πραγματοποιηθεί τόσο ο «Στρατηγικός Διάλογος» ΗΠΑ – Ελλάδας, που εγκαινιάστηκε επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, όσο και το σχήμα 3+1 μεταξύ του Ισραήλ, της Ελλάδας, της Κύπρου και των ΗΠΑ.

Ο συνδυασμός Αθήνας και Αγκυρας έχει ως προφανή στόχο την παρουσία των ΗΠΑ στην περιοχή ενώ και στις δύο χώρες θα βρίσκεται σε εξέλιξη μια πολύ σκληρή προεκλογική περίοδος με τα εθνικά θέματα πολύ ψηλά στην ατζέντα.

Η μάχη για τα F-35 και τα F-16

Με ενδιαφέρον αναμένεται πως θα έχει προχωρήσει έως τότε και το ζήτημα των F-35. Με βάση τον μέχρι τώρα σχεδιασμό αναμένεται η αμερικανική πλευρά να απαντήσει στο αίτημα της Πολεμικής Αεροπορίας  μέσω επιστολής.

Δεδομένου ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν προωθεί ταυτοχρόνως την υπόθεση των ελληνικών F-35 με το πακέτο αναβάθμισης και αγοράς F-16 από την τουρκική αεροπορία. Είναι σαφές πως η επίσκεψη Μπλίνκεν στην περιοχή περιλαμβάνει και το συγκεκριμένο ζήτημα.

Δεν είναι ακόμη βέβαιο αν με αφορμή την επίσκεψη του κ. Μπλίνκεν στην Αθήνα θα πραγματοποιηθεί ο τέταρτος γύρος του στρατηγικού διαλόγου Ελλάδας – ΗΠΑ.

Η κρυφή διαμεσολάβηση του Βερολίνου στα Ελληνοτουρκικά

Στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, η μυστική διπλωματία είχε πάντα μια σταθερή θέση. Σε ορισμένες περιπτώσεις το κοινό δεν μαθαίνει καν για γεγονότα που λαμβάνουν χώρα πίσω από κλειστές πόρτες. Ή συμβαίνει μόνο πολλά χρόνια αργότερα μέσα από τα απομνημονεύματα πολιτικών και διπλωματών και τα ιστορικά αρχεία.

Μόνο λιγοστές πληροφορίες έχουν διαρρεύσει για τη συνάντηση έμπιστων του Έλληνα πρωθυπουργού και του Τούρκου προέδρου λίγο πριν από τα Χριστούγεννα. Το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι η Άννα-Μαρία Μπούρα, διευθύντρια του διπλωματικού γραφείου του ΄Ελληνα πρωθυπουργού, και ο Ιμπραήμ Καλίν, στενός συνεργάτης του προέδρου Ερντογάν, συναντήθηκαν στην αντιπροσωπεία της Γερμανίας στα μέσα Δεκεμβρίου μετά τη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στις Βρυξέλλες.

Είναι επίσης γνωστό ότι ο Γενς Πλέτνερ, ο βασικότερος σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής του Γερμανού καγκελάριου, κάθονταν στο τραπέζι. Έχει σημασία ότι ο Πλέτνερ διετέλεσε πρέσβης της Γερμανίας στην Αθήνα από το 2017 έως το 2019. Και εξακολουθεί να διατηρεί άριστες επαφές εκεί. Από τη συνάντηση δεν βγήκε ούτε ομαδική φωτογραφία ούτε επίσημη ανακοίνωση.

«Θα ακολουθήσουν κι άλλες επαφές»

Το μόνο που μπορούσε να διαβάσει κανείς στον ελληνικό και τον τουρκικό Τύπο στη συνέχεια ήταν ότι η συνάντηση πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία της γερμανικής πλευράς με στόχο τη διερεύνηση των δυνατοτήτων αναζωογόνησης των παγωμένων διμερών διαύλων επικοινωνίας. Όντως οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας πάγωσαν ουσιαστικά μετά την ανακοίνωση του προέδρου Ερντογάν, την περασμένη άνοιξη, ότι δεν θα συναντιόταν πλέον με τον Μητσοτάκη. Ως αποτέλεσμα του “Μητσοτάκης γιοκ” οι δίαυλοι επικοινωνίας έχουν «σιγήσει» – τουλάχιστον αυτό είναι γνωστό.

Η διπλωματική αφωνία συνοδεύεται από μια πρωτοφανή κλιμάκωση της εχθρικής ρητορικής και επανηλειμμένων παραβιάσεων ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο από την πλευρά της Τουρκίας. Όλα αυτά δεν είναι προκλητικά και απαράδεκτα μόνον για τους Έλληνες. Το Βερολίνο έχει καταστήσει σαφές ότι αυτή η συμπεριφορά της Άγκυρας είναι απαράδεκτη και πρέπει να σταματήσει.

Η στάση της Γερμανίας

Η στάση αυτή έγινε ιδιαίτερα ορατή κατά την επίσκεψη της Γερμανίδας υπουργού Εξωτερικών Ανναλένας Μπέρμποκ σε Ελλάδα και Τουρκία. Για την τουρκική κυβέρνηση, η οποία είχε συνηθίσει στις ιδιαίτερες σχέσεις με την Άγκελα Μέρκελ όλα τα χρόνια, η σχετικά σκληρή γλώσσα του Βερολίνου αποτέλεσε σοκ. «Στο παρελθόν, η Γερμανία συμπεριφερόταν ως έντιμος διαμεσολαβητής», παραπονέθηκε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, «αλλά τώρα δυστυχώς έχει χάσει την ισορροπία της». Έκτοτε η Άγκυρα έχει επικρίνει επανειλημμένα τη Γερμανία – και την Ευρωπαϊκή Ένωση – για τις δηλώσεις τους σχετικά με τα ελληνοτουρκικά. Για τον λόγο αυτό προκάλεσε έκπληξη σε ουκ ολίγους παρατηρητές ότι ο Ερντογάν συμφώνησε στη συνάντηση των Βρυξελλών. «Είναι θαύμα που κάθισαν σε ένα δωμάτιο”, λέει γερμανική διπλωματική πηγή στην Αθήνα.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος στο Βερολίνο δεν θέλησε να μοιραστεί άλλες λεπτομέρειες. «Το περιεχόμενο των συνομιλιών είναι μυστικό και αυτό είναι λογικό», δήλωσε. Προσθέτοντας την ακόλουθη – πολιτικά σημαντική- πληροφορία: «Ο Έλληνας πρωθυπουργός και ο Τούρκος πρόεδρος εκφράστηκαν πολύ θετικά απέναντι στο γερμανικό ερώτημα, κατά πόσο μια τέτοια συνάντηση θα ήταν χρήσιμη». Και είπε ακόμα ότι «θα ακολουθήσουν κι άλλες επαφές, αλλά όλα τα υπόλοιπα παραμένουν εμπιστευτικά».

Ζυμώσεις σε Βερολίνο, Αθήνα και Άγκυρα

Η γερμανική διαμεσολάβηση δεν περιορίζεται στις ελληνοτουρκικές σχέσεις με τη στενή έννοια αλλά περιλαμβάνει και την Κύπρο. Τελευταία παρατηρείται μια άνευ προηγουμένου αύξηση των διπλωματικών επαφών μεταξύ του Βερολίνου και της Λευκωσίας. Τους τελευταίους μήνες, ο πρόεδρος Αναστασιάδης επισκέφθηκε το Βερολίνο.

Πρόσφατα η πρωην υπουργός Άμυνας της Γερμανίας βρέθηκε στην Κύπρο. Πριν από λίγες ημέρες, τέλος, ο κύπριος υπουργός Εξωτερικών Ιωάννης Κασουλίδης επισκέφθηκε τη Γερμανία. «Η διαίρεση του νησιού δεν μπορεί να αποτελέσει λύση». Ηταν η κατηγορηματική τοποθέτηση της γερμανίδας υπουργού Εξωτερικών σε κοινή συνέντευξη Τύπου. Η κυρία Μπερμποκ είπε επίσης ότι το Βερολίνο θα συνεχίσει να κάνει ό,τι μπορεί για την αποκλιμάκωση των εντάσεων. Και πρόσθεσε ότι η Κύπρος μπορεί να βασιστεί στη αλληλεγγύη της Γερμανίας και της ΕΕ.

Η μυστική διαμεσολάβηση του Βερολίνου

Το ότι αυτά δεν είναι κενά λόγια και οι πρωτοβουλίες έχουν χειροποιαστά αποτελέσματα το επισήμανε με εξαιρετική διαφάνεια ο κ. Κασουλίδης. «Η Γερμανία είναι σε θέση να συνομιλήσει με την Τουρκία σε μία φιλική βάση δούναι και λαβελείν. Η Γερμανία το έχει αποδείξει αυτό». Και συνέχισε ο κ. Κασουλίδης: «Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες. Αλλα το 2022 η Τουρκία δεν εισήλθε στην κυπριακή ΑΟΖ ούτε έχει προχωρήσει στα Βαρώσια. Το ότι δεν έγιναν όλα αυτά, οφείλεται εν μέρει στη Γερμανία» κατέληξε ο Κύπρος υπουργός. Τα λόγια του είναι εξαιρετικής σημασίας, διότι κατονομάζουν με μεγάλη σαφήνεια τις συγκεκριμένες επιτυχίες της μυστικής διαμεσολάβησης του Βερολίνου.

Δύσκολα αναμένεται ότι η ελληνική – ή ακόμη και η τουρκική – κυβέρνηση θα αναφερθούν με παρόμοια διαφάνεια στις εμπιστευτικές συνομιλίες τους. Συνομιλίες οι οποίες διεξάγονται με τη συνδρομή της Γερμανίας. Εν κατακλείδι η επιτυχία της μυστικής διπλωματίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη μυστικότητα. Από την άποψη αυτή, το ότι δεν δημοσιοποιούνται τα πάντα έχει και το καλό του.